Voorlopige Rode Lijst Nachtvlinders
Samen met de Werkgroep Vlinderfaunistiek (WVF) van EIS-Nederland heeft De Vlinderstichting een voorlopige Rode Lijst samengesteld, waarin de bedreigingsstatus van alle Nederlandse macronachtvlinders wordt weergegeven op basis van waarnemingen van 1982 tot en met 2011. De hoeveelheid gegevens in de database Noctua, die door de WVF en De Vlinderstichting wordt beheerd, is groot genoeg (ruim 3,5 miljoen waarnemingen) om dat op een betrouwbare manier te kunnen doen.
Download de PDF of de csv van de (voorlopige) Rode Lijst macronachtvlinders.
Vooral recente kennis
Deze lijst is vergelijkbaar met een officiële Rode Lijst, zoals die door De Vlinderstichting ook is opgesteld voor dagvlinders en libellen. Voorwaarde voor het opstellen van een officiële Rode Lijst is echter een opdracht daartoe van het ministerie van Economische zaken. Bovendien wordt bij een officiële Rode Lijst de situatie van nu vergeleken met die van 1950, terwijl in de berekeningen die voor deze lijst zijn gemaakt een vergelijking is gemaakt met de situatie van de jaren ‘80.
Ongetwijfeld was de situatie van de nachtvlinders in Nederland in 1950 veel beter dan in 1980, maar onze kennis van de situatie rond 1950 is te beperkt om daarover onderbouwde uitspraken te doen.
Tot op heden is er helaas nog geen definitieve Rode Lijst Nachtvlinders verschenen.
Voorstudie
De voorlopige Rode Lijst staat gepubliceerd in het boek Nachtvlinders belicht (2013). In hoofdstuk 5 van dit boek is meer gedetailleerde informatie over de criteria en de berekeningen voor de Rode Lijst te vinden. De lijst kan worden beschouwd als een voorstudie om op termijn te komen tot een officiële Rode Lijst voor de macronachtvlinders in Nederland.
Verontrustend beeld
De voorlopige Rode Lijst laat een verontrustend beeld zien. Van de 841 soorten macronachtvlinders in Nederland zijn 47% in meer of mindere mate bedreigd en 8% al uit ons land verdwenen:
- 63 soorten vallen in de categorie ernstig bedreigd;
- 102 soorten in de categorie bedreigd;
- 135 soorten in de categorie kwetsbaar;
- 96 soorten in de categorie gevoelig;
- 295 soorten in de categorie thans niet bedreigd.
Verdwenen
Ook zijn we de afgelopen eeuwen behoorlijk wat soorten kwijtgeraakt:
- 11 soorten zijn verdwenen in de 19e eeuw;
- 39 soorten zijn verdwenen in de 20e eeuw;
- 20 soorten zijn verdwenen in de 21e eeuw.
Soorten in de categorieën ‘trekvlinder’ (33 soorten), ‘incidenteel’ (39 soorten) en ‘nieuwkomer’ (8 soorten) zijn niet in de berekeningen voor de Rode Lijst meegenomen.
Wettelijke bescherming nachtvlinders
In Nederland zijn vrijwel geen nachtvlinders wettelijk beschermd. Alleen de spaanse vlag (Euplagia quadripunctaria), de teunisbloempijlstaart (Proserpinus proserpina) en de bosrandspinner (Eriogaster catax) zijn vanwege de vermelding op de internationaal geldende Habitatrichtlijn wettelijk beschermd. De spaanse vlag wordt zelfs aangemerkt als prioritaire soort, wat betekent dat voor deze soort extra beschermingsinspanningen vereist zijn. Verder staat het hulstblad (Phyllodesma ilicifolia) vermeld op de Rode Lijst van de IUCN (The World Conservation Union), maar deze notering heeft geen wettelijke bescherming tot gevolg. De enige consequentie van deze status is dat deze soort daarmee als doelsoort in het Nederlandse natuurbeleid is opgenomen.
Spaanse vlag (Euplagia quadripunctaria) Eijsden – 6 augustus 2008 (foto: Jacques Piters)