Bandheidelibel

Herkenning

Kenmerken

Lengte: 28-35 mm. Kleine heidelibel met onmiskenbare vleugeltekening: in de tophelft van iedere vleugel loopt een donkerbruine dwarsband. In Noordwest-Europa komen geen andere libellen voor met een vergelijkbare vleugeltekening. Pterostigma’s groot. De poten zijn geheel zwart. Mannetje: achterlijf elliptisch verbreed; breedste punt ongeveer ter hoogte van segment 7. Uitgekleurde mannetjes krijgen een dieprood achterlijf en rode pterostigma’s. Jonge mannetjes lijken qua lichaamskleur op vrouwtjes. Vrouwtje: achterlijf geel, later bruin. Onderzijde van het achterlijf meestal zwart, vaak in zijaanzicht nog zichtbaar als een zwarte streep. Pterostigma’s opvallend crèmekleurig. De vorm van de hamulus (mannetjes) en legschede (vrouwtjes) kan uitsluitsel geven bij het determineren van heidelibellen. Het dier moet hiervoor echter worden gevangen en met een loep worden bekeken.

Gelijkende soorten

Onmiskenbare soort. Lijkt afgezien van vleugeltekening het meest op bloedrode heidelibel. Door de donkere vleugelbanden is de bandheidelibel niet met andere soorten te verwarren. Afgezien van de vleugels lijkt de bandheidelibel op de bloedrode heidelibel, die ook geheel zwarte poten heeft. De pterostigma’s van bloedrode heidelibellen zijn echter kleiner en donkerder. Bij mannetjes bloedrode heidelibel ligt het breedste punt van het achterlijf verder naar achteren.

Uiterlijk van de larve

Lengte: 12-15 mm. Zeer kleine korenbout met sterk ontwikkelde rugdoornen met name op segment 8.De zijdoorn op segment 8 is kort en op segment 9 lang. De larvenhuidjes zijn donkerbruin en weinig variabel van kleur.

Verwarring met andere larven

Verwarring is mogelijk met de Kempense heidelibel. Deze heeft ook sterk ontwikkelde rugdoornen maar de zijdoornen op segment 8 en 9 zijn langer. Alle andere heidelibellen zijn uit te sluiten doordat zij geen of kortere rugdoornen hebben.

Verspreiding

Vliegtijd en gedrag

Van half juni tot half oktober, met een vliegpiek van eind juli tot begin september. Jonge imago’s vliegen weg van het water en zijn dan meestal te vinden in ruige graslanden, waar ze ondanks hun gebandeerde vleugels verbluffend weinig opvallen. In de ruige vegetatie jagen ze en overnachten ze. Geslachtsrijpe dieren keren terug naar het water, de mannetjes eerder dan de vrouwtjes. De mannetjes vliegen door de oevervegetatie op zoek naar vrouwtjes en gaan daarbij vaak zitten. Ze gedragen zich niet territoriaal. De eitjes worden in vlucht aan het wateroppervlak afgestreken, op plaatsen met veel waterplanten. Aanvankelijk gebeurt dit door het vrouwtje en mannetje samen in tandemhouding, maar al snel gaat het vrouwtje solitair verder.

Mobiliteit

Mobiele soort die snel kan profiteren van nieuwe geschikte omstandigheden. Zwervers worden regelmatig waargenomen.

In Nederland

Ja

Regionaal

De meeste waarnemingen komen uit de Kempen, Midden-Limburg, Salland en Zuid-Drenthe. De laatste jaren duikt de soort echter op steeds meer plaatsen op, zoals de Veluwe, in Zuid-Holland, Flevoland, Friesland en Groningen.

Europa

Oostelijke soort. Westelijke grens van het verspreidingsgebied door Frankrijk, België en Nederland, noordelijk tot aan de Oostzee, zuidelijk tot en met de Alpen. Verder komen geïsoleerde populaties voor in Spanje, Roemenië en de Balkan.

Mondiaal

Oostelijk tot in Japan.