Gewone bronlibel

Herkenning

Kenmerken

Lengte: 74-85 mm. Grootste libel van Nederland, grootste exemplaren ietsje groter dan de grote keizerlibel. Vrouwtjes gemiddeld groter dan mannetjes. Achterlijf zwart, met op de meeste segmenten twee gepaarde gele vlekjes (midden op segment) en twee gepaarde kleine gele streepjes (bij achterrand segment). Borststuk zwart met gele strepen. Ogen groen. Kenmerkend voor de familie bronlibellen is dat de ogen elkaar bovenop de kop slechts in één punt raken. Mannetje: duidelijke knotsvormige verbreding van het achterlijf, ter hoogte van segmenten 7-9. Vrouwtje: lange legschede, die duidelijk voorbij het uiteinde van het achterlijf steekt.

Gelijkende soorten

Gelijkende soorten: Vrouwtjes van de blauwe glazenmaker. In Zuid- en Zuidoost-Europa komt de sterk gelijkende zuidelijk bronlibel voor. Deze soort is in België en Duitsland tot vlakbij de Nederlandse grens waargenomen! Meer over gelijkende soorten: Vrouwtjes van de blauwe glazenmaker zijn ook groot en hebben eveneens een lichaamstekening van gelige vlekjes op een donkere achtergrond. Bovendien vliegen ze soms net als gewone bronlibellen boven schaduwrijke beekjes. Bij de blauwe glazenmaker is de vlekkentekening echter uitgebreider en meestal groenig in plaats van echt geel. Vooral bij de achterlijfspunt is de tekening zeer uitgebreid (‘lantaarntje’). Bovendien raken de ogen elkaar bovenop de kop over een langere afstand dan bij de gewone bronlibel. De zuidelijke bronlibel (nog niet waargenomen in Nederland) heeft wel de gepaarde gele vlekjes midden op de segmenten, maar op segmenten 5-8 ontbreken de kleine gele streepjes aan de achterrand. Verder zijn er subtiele verschillen in de tekening op de zijkant van het borststuk, zijkant van het achterlijf en op het voorhoofd. Ook de vorm van de achterlijfsaanhangselen verschilt (mannetjes).

Uiterlijk van de larve

Lengte: 35 - 47 mm.Groot tot zeer grote larve. Labiale palp met karakteristieke diepe en onregelmatige tanden. Op de larvehuidjes zijn vaak de zijdoornen moelijk te zien doordat ze vaak aangekoekt zijn met modder en detritusdeeltjes.

Verwarring met andere larven

Door karakteristieke kenmerken in Nederland geen soorten waar verwarring mee mogelijk is. Wel met de in het buitenland voorkomende zuidelijke bronlibel. Deze laatste heeft echter geen zijdoornen.

Verspreiding

Vliegtijd en gedrag

Eind mei tot en met eind augustus. Hoogste aantallen vanaf half juni tot en met eind juli. De meeste waarnemingen worden gedaan van patrouillerende mannetjes die rustig heen en weer vliegen boven de beek, laag boven het water. Op die wijze wordt een tijdelijk ‘territorium’ van vaak meerdere tientallen meters verdedigd tegen andere mannetjes. Vrouwtjes die zich bij het water laten zien worden direct gegrepen voor de paring, wat meestal in het bos plaatsvindt. Eitjes worden solitair door het vrouwtje in vlucht afgezet, op een zeer karakteristieke manier: het achterlijf wordt recht naar beneden gehouden en met snelle op-en-neergaande vliegbewegingen prikt ze de legschede in het bodemsubstraat van de beek, waarbij steeds enkele eitjes worden afgezet (‘naaimachinemethode’). Gewone bronlibellen jagen op zonnige plekken in de buurt van bos, bijvoorbeeld langs bosranden of boven bospaden. Ze vliegen hierbij met hoge snelheid en vaak op meerdere meters hoogte.

Mobiliteit

De gewone bronlibel kan zich binnen beekdalen gemakkelijk verspreiden, maar vertoont geen grote zwerfneiging. Er is een klein aantal waarnemingen bekend op grote afstand van geschikt voortplantingsbiotoop.

In Nederland

Ja

Regionaal

Momenteel komt de soort alleen voor in Limburg en oostelijk Noord-Brabant.

Europa

Zuid- en Midden-Europa. Komt voor in Groot-Brittannië, maar niet in Ierland. Ook in Zuid-Scandinavië. Komt ook voor in Oost-Europa, maar de verspreiding is hier niet goed bekend door overlap met de sterk gelijkende Balkanbronlibel. In veel landen geen zeldzame soort.

Mondiaal

Oostelijk waarschijnlijk tot aan de Oeral. Zuidelijk tot in Noord-Afrika.