Wat is er te zien?
De levenscyclus
Hoe snel de levenscyclus gaat, is afhankelijk van de tijd van het jaar. Hoe meer licht en warmte, hoe sneller de ontwikkeling gaat. Uitgaande van minimaal 16 uur licht per dag, duurt de complete levenscyclus van het groot koolwitje (van eitje tot vlinder) ongeveer 35 à 36 dagen.
Het eerste stadium: eten, eten en nog eens eten
Het enige wat de rups doet, is eten en groeien. Omdat hun vel niet mee kan groeien, vervellen rupsen zo’n vijf keer. Als de rupsen genoeg gegeten hebben, gaan ze zich verpoppen. Ze hechten zich met spinsel vast aan de bovenkant of aan de wanden van de kooi. De rups mag nu niet meer gestoord worden.
Araschnia levana, landkaartje, rupsen op een kluitje. Fotograaf: Bert van Rijsewijk, 10 oktober 2023
Het tweede stadium: de mysterieuze verpopping
Na 1 of 2 dagen stilzitten of -hangen zal de rups zich definitief gaan verpoppen. De rupsenhuid barst open (vanaf de achterkant van de kop). Daaronder zit een gloednieuwe en sterke pophuid. Dit ‘vervellen’ gebeurt binnen enkele minuten. De pop is eerst nog zacht en kwetsbaar: niet aanraken dus!
Monarchvlinder pop (Danaus plexippus). Fotograaf: Marian Schut, vlindertuin Harskamp, 2 oktober 2020
Na een paar dagen is de pop uitgehard. Dan kun je de pop voorzichtig oppakken. Om een pop een keer goed te bekijken, kun je met een speld voorzichtig het spinsel los maken. Als je hem op je hand legt, zal hij soms een beetje met zijn achterlijf ‘kwispelen’.
Het laatste stadium: afscheid van de koolwitjes
Na ongeveer 1 week kruipen de grote koolwitjes uit de pop. De vlindervleugels zijn dan nog nat en opgevouwen. De vlinders moeten hun vleugels eerst laten drogen voordat ze kunnen vliegen.
Dan wordt het tijd om alle vlinders en rupsen weer vrij te laten. De vlinders kun je op een zonnige dag buiten loslaten. De eitjes en rupsen kun je buiten op een voedselplant zetten. De poppen kunnen op een beschutte droge plek op de grond worden neergelegd, in de buurt van wat begroeiing waarlangs de vlinders omhoog kunnen kruipen om hun vleugels op te pompen.
Het hoogtepunt van het project: de vlinders vrijlaten!
Ziektes en sterfte
Soms worden de rupsen ziek of gaan ze dood, dat kan er helaas bij horen. In de natuur gebeurt dit namelijk ook. Zieke rupsen kun je herkennen aan te natte en rode uitwerpselen. En vaak worden de rupsen een beetje ‘slijmerig’. Soms hebben de rupsen die gaan verpoppen rode droge uitwerpselen, dit is wel normaal.
Je kunt proberen ziekte zoveel mogelijk te voorkomen door het volgende te doen:
- Maak de kooi dagelijks schoon en verwijder de uitwerpselen.
- Verwijder zieke rupsen direct en maak alles goed schoon.
- Bij een korte daglengte denken de rupsen dat de winter nadert. De poppen gaan dan in winterrust en komen niet uit, en jonge rupsjes gaan zelfs dood. In maart, april en september helpt daarom extra licht van een lamp.
- Een lichte plek met een temperatuur tussen de 20-23 graden Celsius is de beste plek voor de kooi. In een kooi in de volle zon met een temperatuur hoger dan 25 graden Celsius komen er snel virusinfecties.
- Mieren, spinnen, oorwurmen en roofwantsen eten graag de eitjes, rupsen, poppen en vlinders op. Zij moeten de kooi dus niet binnen kunnen dringen.
Maak de bak dagelijks schoon om ziektes te voorkomen
Ondanks een goede verzorging zijn er soms toch ziektes en afwijkingen. Bedenk dan dat dit in de natuur ook gebeurt. Je kunt van de gelegenheid gebruik maken om dit aan de kinderen uit te leggen en eventueel de dode vlinders onder een microscoop of binoculair te bekijken.
Koolwitjes bestellen
Iedereen kan koolwitjes bestellen. De koolwitjes zijn via De Vlinderstichting verkrijgbaar en worden met de post verstuurd gedurende de periode maart-september. Degene die de bestelling plaatst kan precies aangeven op welke dag het pakket moet aankomen, zodat de rupsen direct verzorgd kunnen worden na verzending.
Bestel koolwitjes