Bloeiende velden, waar vlinders rondfladderen en waar het gonst van de bijen. Een prachtig beeld als je het ons vraagt! En dat ook gewoon in jouw tuin of op jouw balkon! Dat is goed voor bijen, vlinders en kleine beestjes, heerlijk om in te liggen en mooi om naar te kijken. En het scheelt je ook nog eens een hoop maaien. Wil je ook een tuin of balkon vol mooie bloemen en vlinders? Lees dan snel verder en maak van je tuin of balkon een vlinderparadijs!
Komen vlinders ook op een balkon?
Jazeker! Je zult natuurlijk wel minder vlinders en bijen zien dan op de begane grond, maar de sterkere soorten kunnen gemakkelijk op de hoogste verdiepingen komen. Vlinders houden van zon: zorg er dus zoveel mogelijk voor dat de nectarplanten in de zon staan. En laat de bloemen als het mogelijk is een beetje over de rand hangen, dan zullen de bloemen sneller door vlinders en andere insecten gevonden worden.
Wat hebben vlinders nodig?
Om succesvol van je tuin een vlindervriendelijke tuin te maken, is het belangrijk om te begrijpen wat vlinders nodig hebben om er te leven. Zo hebben vlinders nectar uit bloemen nodig, waardplanten waarvan de rupsen eten, warmte van de zon om te kunnen bewegen, maar ook beschutting tegen wind en regen.
Nectarbloemen en ander voedsel voor vlinders
De meeste vlinders leven van nectar, het stroperige vocht dat ze uit bloemen halen. Sommige vlinders eten ook nog ander voedsel, zoals atalanta’s en dagpauwogen, die dol zijn op rottend fruit. Er zijn ook nog vlinders die vocht opzuigen uit mest of dode dieren, zoals de grote weerschijnvlinder.
Vlinders vinden nectar op allerlei soorten planten en hebben zo hun eigen voorkeur: smaken verschillen nu eenmaal. Het loont dus om veel verschillende nectarplanten in de tuin te zetten. Eigenlijk best logisch, want ook in de natuur heeft iedere plant zijn eigen groeiplaats.
Een goede vlindertuin bloeit in verschillende seizoenen en biedt nectar van de vroege lente tot het einde van de herfst, dat is ook goed voor bijen en andere insecten. We hebben een lijst samengesteld van vlinderplanten op volgorde van bloeitijd, die samen het hele vlinderseizoen nectar bieden:
- Winterhei (Erica carnea), bloeit dec.-april
- Gevlekt longkruid (Pulmonaria officinalis), bloeit maart-mei
- Gelderse roos (Viburnum opulus), bloeit mei-juni
- Judaspenning (Lunaria annua), bloeit mei-juli
- Kattenkruid (Nepeta faassenii), bloeit juni-aug.
- Lavendel (Lavandula angustifolia), bloeit juni-aug.
- Beemdkroon (Knautia arvensis), bloeit juni-okt.
- Vlinderstruik (bij voorkeur steriele cultivar die niet uitzaait, zoals Buddleja ‘Argus White’ of Buddleja ‘Argus Velvet’), bloeit juli-okt.
- IJzerhard (Verbena bonariensis), bloeit juli-sept.
- Koninginnekruid (Eupatorium cannabinum), bloeit juli-sept.
- Hemelsleutel (Hylotelephium telephium, synoniem: Sedum telephium), bloeit aug.-okt.
- Herfstaster (Aster spec.), bloeit sept.-okt.
- Klimop (Hedera helix), bloeit sept.-dec.
Bekijk nog meer planten voor een vlindervriendelijke tuin:
Waardplanten voor rupsen
Als je graag vlinders in je tuin wil, dan is het ook belangrijk om voedsel voor de rupsen te hebben. Naast nectarbloemen zijn waardplanten voor rupsen dus ook goed om in je tuin te hebben, dat zijn de planten waar rupsen van kunnen eten. Iedere soort heeft zo zijn eigen voorkeur voor een bepaalde waardplant.
Ook hier geldt weer: hoe meer variatie in planten, hoe groter de kans dat er meer rupsen van kunnen eten. Hieronder een aantal voorbeelden van geschikte waardplanten voor dagvlinderrupsen:
- Koolsoorten, zoals koolzaad;
- Kruisbloemigen, zoals look-zonder-look en pinksterbloem;
- Grote en kleine brandnetel;
- Sporkehout;
- Diverse klaversoorten, zoals hopklaver en rolklaver;
- Diverse distelsoorten.
Bekijk nog meer waardplanten voor rupsen:
Warmte en beschutting
Vlinders en andere insecten zijn koudbloedig, warme beschutte plekjes zijn dus erg belangrijk voor ze. Lekker opwarmen uit de wind en in de zon kan bijvoorbeeld in de beschutting van een haag. Kies daarvoor bijvoorbeeld voor een inheemse heg met meidoorn, vuilboom, wilde appel, kardinaalsmuts, wilde liguster en/of spaanse aak. Dit zijn waardevolle struiken voor allerlei vogels en insecten, én ze zijn ook nog eens erg mooi. Ook klimop heeft veel voordelen voor het tuinleven: in het najaar geeft de nectar voor vlinders, bijen, zweefvliegen en andere insecten, en in de zomer geeft klimop voedsel voor bijvoorbeeld de rups van het boomblauwtje.
Verder is het goed om planten van verschillende hoogtes in de tuin te plaatsen, dit geeft nog weer extra beschutting en maakt het gemakkelijker voor vlinders om te navigeren door je tuin!
Als het in september en oktober weer kouder wordt, gaan de vlinders in winterrust. Sommige soorten doen dat als vlinder, andere als pop, rups of eitje. In de tuin moeten dus ook plekken zijn waar de vlinders zich kunnen verschuilen. Dit doen ze bijvoorbeeld tussen snoeihout of dode, droge plantenresten. Laat dode bladeren dus liggen en uitgebloeide planten (deels) staan, deze vormen een goede overwinteringsplek voor veel insecten. Knip de afgestorven delen pas laat in het voorjaar weg, als de insecten uit hun winterslaap zijn ontwaakt.
Daarnaast kun je ook een composthoop in je tuin creëren. Ook deze kan het beste op een afgelegen plekje worden aangelegd. Vermijd dikke lagen van één soort, zoals bladeren of grasmaaisel. Even later kun je de composthoop weer gebruiken om de tuinplanten extra voedsel te geven, zo breng je de voedingsstoffen terug naar de planten en verbetert ook de structuur van de bodem!
Om de vlinders en andere insecten in de tuin nog een extra handje te helpen, kun je ook een (combi)vlinderkast ophangen, zoals deze van Vivara.
Hang de vlinderkast op een beschutte plek, uit de wind en waar het niet kan inregenen. Vul het kastje met wat dorre blaadjes en takjes, schoonmaken van het kastje niet nodig. Het kan gebeuren dat je vlinderkast leeg blijft, maar dit is eigenlijk juist goed nieuws: de vlinders hebben blijkbaar ergens anders al een goed plekje gevonden om te overwinteren!
Ten slotte
Ten slotte is het belangrijk om gebruik te maken van biologische/onbespoten planten in je tuin, en om ze dus ook vooral niet zelf nog met bestrijdingsmiddelen te bespuiten! Verder is het goed om inheemse plantensoorten te gebruiken, dat zijn planten die al lang in Nederland voorkomen en dus ook geen of beperkte negatieve effecten hebben op de natuur in Nederland.
Gebruik turfvrije potgrond voor potten. De turf in onze potgrond komt uit het buitenland, voornamelijk uit de Baltische staten en Scandinavië en door roofbouw verdwijnen biotopen voor o.a. veenbesblauwtje, veenbesparelmoervlinder en veenhooibeestje. Lees ons artikel “De donkere kant van de bloempot” in Vlinders van 2020.
En onthoudt ook: het is niet erg als je tuin een beetje rommelig is, dat is juist goed voor vlinders en allerlei andere dieren in je tuin! Veel plezier met het inrichten van je tuin en daarna met het genieten van het resultaat!
Gratis boekje ‘Tuinieren voor Vlinders’
De Vlinderstichting heeft samen met tv-tuinman Lodewijk Hoekstra een boekje gemaakt: Tuinieren voor Vlinders. Vol wetenswaardigheden over vlinders. Wat hebben ze nodig, welke soorten ziet u in de tuin? Met praktische tips voor het inrichten van uw tuin voor vlinders.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan ontvang je het boekje direct in je inbox! Of bestel de papieren versie in de Vlinderwinkel.
Boek ‘Een Duurzame Tuin’
Albert Vliegenthart schreef het boek Een Duurzame Tuin, waarin hij veel plantenlijstjes geeft voor verschillende situaties in de tuin. In het boek worden ook veel praktische tips voor een vlindertuin besproken.
Artikelen over tuinieren
Welmoed Huisman schreef een aantal leuke artikelen over tuineren voor vlinders in het tijdschrift Vlinders:
- Citroenvlinders in de tuin (pdf)
- Goede vlinderplanten (pdf)
- Hemelsleutel – Een vlinderplant uit de top 10 (pdf)
- Hoe lok je libellen naar je tuin (pdf)
- Hoe lok je libellen naar je tuin (2) (pdf)
- Kies voor klimop (pdf)
- Kruisbloemigen: voorjaar in uw tuin (pdf)
- Lavendel een vlinderplant uit de top 10 (pdf)
- Muurbloem, een plant uit de vlinder Top-10 (pdf)
- Tuinieren voor nachtvlinders (pdf)
- Tuinieren voor vlinders- Nachtvlinders en rozen (pdf)
- Tuinieren voor vlinders – Wilde en cultuurplanten, combineer ze voor meer vlinderplezier (pdf)
- Verbena bonariensis: plant uit de vlinder top 10 – Tuinieren voor vlinders (pdf)
- Vlinders en fruitbomen (pdf)
- Vroege voorjaarsbollen voor vlinders (pdf)
- Zon en zand- is het al zomer? (pdf)
Ook interessant
