Viervlek

Herkenning

Kenmerken

Lengte: 40-48 mm. Libellen met een vrij breed achterlijf dat taps toeloopt en in een punt eindigt. Mannetjes en vrouwtjes vergelijkbaar getekend. Achtervleugels met een donkere vlek in de basis. De aders in de donkere vlekken zijn opvallend geel. Halverwege de voorranden van de vleugels staat een donker vlekje, dat niet voorkomt bij andere libellensoorten. Sommige exemplaren hebben bij deze vlekjes, en bij de pterostigma’s, een extra donkere veeg in de vleugels (vorm praenubila). Achterlijf bij jonge dieren overwegend oranje met contrasterende zwarte punt. De segmentranden hebben gele zomen. Oudere dieren worden donkerbruin met een grijze zweem, de zwarte punt vormt dan geen contrast meer. In het achterlijf zijn vaak opvallende luchtbellen zichtbaar. Ogen roodbruin. Gezicht crème, soms bijna wit.

Gelijkende soorten

Gelijkende soorten: Platbuik, tweevlek, eventueel gewone oeverlibel en bruine korenbout. Meer over gelijkende soorten: Jonge mannetjes en vrouwtjes platbuik hebben een vergelijkbare lichaamskleur, maar zijn breder gebouwd en missen de zwarte achterlijfspunt en de extra vleugelvlekjes. De tweevlek (uiterst zeldzaam!) behoort tot een compleet andere familie (glanslibellen), maar heeft wel een vergelijkbare achterlijfsvorm en tekening. Welbeschouwd is de achterlijfstekening anders, en ook de tweevlek mist de vleugelvlekjes halverwege de vleugelvoorrand. Bovendien hebben uitgekleurde tweevlekken metaalglimmende ogen. Vrouwtjes en jonge mannetjes van de gewone oeverlibel en de bruine korenbout hebben een vergelijkbare bouw, maar een andere tekening op het achterlijf en in de vleugels.

Uiterlijk van de larve

Lengte 21-27 mm.Breedte 7,5 tot 8 mm, ter hoogte van het 6e segment.Het is een vrij grote korenbout met zwak ontwikkelde rugdoornen die op segment 9 afwezig is. He tast/grijp orgaan (Labiale palp) heeft ondiep ingesneden vrij vlakke tanden. De ogen zijn relatief groot en nauwelijks uitstekend.Larvenhuidjes zijn weinig variabel van kleur, afhankelijk van de lokatie zijn de huidjes vaak enigszins bedekt met slibdeeltjes en modder.

Verwarring met andere larven

Lijkt op de platbuik echter bij deze soort is de labiale palp ingesneden met diepe golfvormige tanden. Verder heet de platbuik relatief kleine ogen die sterker naar buiten steken.ook is verwarring mogelijk met de bruine korenbout maar deze heeft gemiddeld grotere en sterkere rugdoornen en ook op segment 9.

Verspreiding

Vliegtijd en gedrag

Van eind april tot begin september. Jonge imago’s zijn te vinden in de buurt van het voortplantingswater, bijvoorbeeld in heidegebieden of langs bosranden. Geslachtsrijpe mannetjes vertonen territoriaal gedrag aan de waterkant. Ze zitten hier op uitkijkposten (bijvoorbeeld een pijpestrootjestengel) en maken korte vluchten waarbij ze ander mannetjes verjagen en vrouwtjes grijpen voor de paring. Eitjes worden door het vrouwtje los in ondiep water afgezet, waarbij ze beschermd wordt door het mannetje. Het mannetje blijft boven haar vliegen en probeert andere mannetjes die willen paren te verjagen. Op sommige plaatsen en in sommige jaren kan de dichtheid aan viervlekken erg hoog zijn. Uit andere delen van zijn areaal, maar vroeger ook uit Nederland, zijn gevallen bekend van enorme zwermen viervlekken, die miljoenen exemplaren kunnen omvatten.

Mobiliteit

Mobiele en zwerflustige soort, die regelmatig ver van geschikt voortplantingswater wordt waargenomen. Nieuw gecreëerde wateren worden na enkele jaren geschikt en snel gekoloniseerd. Jonge viervlekken vormen soms trekvluchten die uit grote (tientallen) tot extreem grote (miljoenen) dieren bestaan. Dit laatste is al lang niet meer in Noordwest-Europa waargenomen.

In Nederland

Ja

Regionaal

Overal in Nederland algemeen.

Europa

Overal, maar schaars in de zuidelijke Balkan en grote delen van Spanje. IJsland is het enige Europese land waarin de viervlek niet is waargenomen.

Mondiaal

Komt voor in de gematigde streken van het gehele noordelijk halfrond, dus naast Europa ook in Azië en Noord-Amerika. Zuidelijk tot in Marokko.