Berkenbrandvlerkvlinder

Pheosia gnoma

Vliegtijd & gedrag

Half april-eind september in twee generaties. De vlinders komen op licht.

Berkenbrandvlerkvlinder

Verspreiding in Nederland

Berkenbrandvlerkvlinder

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Berkenbrandvlerkvlinder

Rups: juni-september. De soort overwintert als pop in een stevige cocon in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 20-26 mm. De zilverachtig witte voorvleugel is smal en loopt spits toe; langs de randen liggen donkerbruine of zwarte vlekken. Een belangrijk kenmerk is de helderwitte wig in de binnenrandhoek, die duidelijk afsteekt tegen het zwart en altijd eindigt vóór het midden van de voorvleugel. Er is weinig variatie. De antennen van het mannetje zijn licht geveerd.

Kenmerken rups

Tot 40 mm; lichaam zeer glanzend als gevernist; kleur grijs tot purperachtig bruin met over de rug een brede zwartachtige middenband en op de flanken een brede, heldergele lengteband; segment elf met een zwarte, puntige bult; kop witachtig met een netwerk van zwartachtige lijntjes.

Gelijkende soorten vlinder

De brandvlerkvlinder (P. tremula) heeft een smallere en langere witachtige wig die doorloopt tot voorbij het midden van de vleugel en minder sterk opvalt dan bij de berkenbrandvlinder; bovendien is de franje aan de achtervleugel veel lichter, bijna wit van kleur.

Gelijkende soorten rups

Brandvlerkvlinder (Pheosia tremula).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor, maar wordt in de westelijke helft van het land duidelijk minder waargenomen dan in de oostelijke helft van het land. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land, behalve in West-Vlaanderen waar de soort lokaal voorkomt. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van het noorden van het Iberisch schiereiland (Pyreneeën) via West- en Midden-Europa, inclusief de Britse eilanden en ook van heel Noord-Europa (Scandinavië) via de gematigde zone tot Kamtsjatka en het Amoergebied. Naar het zuiden tot het noorden van de Middellandse Zee en de noordkant van de Zwarte Zee.

Habitat

Bossen, heiden, parken en tuinen.

Waardplant

Bossen

Heiden

Parken

Tuinen

Planten

Berk.

Waardplant

Berk

Benaming

  • Engelse naam Lesser Swallow Prominent
  • Duitse naam Birken-Zahnspinner
  • Franse naam le Bombyx dyctéoïde . la Faïence
  • Oud Nederlandse naam brandvlerkvlinder
    kleine brandvlerkvlinder
  • Synoniemen Pheosia dictaeoides
    Notodonta dictaeoides

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Vlerk is een oude term voor vleugel. Jan Christian Sepp (circa 1770) schrijft dat de toevoeging ‘brand’ volgens de entomoloog Müller (waarschijnlijk de Deen Otto Friedrich Müller, 1730-1784) mogelijk te maken heeft met ‘de kleur van hout, het geen door vryving byna begint te branden’. De toevoeging ‘berken’ heeft te maken met de waardplant van deze nachtvlinder. Meer over Nederlandse namen Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Pheosia: pheos is een stekelige plant, een doorn; naar de tapse witte vlek aan de achterrand van de vleugel. Deze vlekken zijn kenmerkend voor de enige twee soorten die Hübner in de genus onderbracht.gnoma: gnoma is een merkteken, verwijzend naar de witte tapse vlek.

Auteursnaam en jaartal
(Fabricius, 1776)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden