Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Bonte bandspanner

Epirrhoe tristata

Vliegtijd & gedrag

Half april-half september in twee generaties. De vlinders vliegen overdag bij zonnig weer en in de schemering.

Bonte bandspanner

Verspreiding in Nederland

Bonte bandspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Bonte bandspanner

Rups: juni-september. De rups heeft een voorkeur voor de bloeiwijze van de waardplant. De soort overwintert als pop in een cocon op de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 11-13 mm. Over de voorvleugel loopt een patroon van zwarte tot soms bruinachtig donkergrijze banden die doorlopen over de achtervleugel en die sterk contrasteren met de ertussen liggende smallere witte banden. Deze tekening verleent deze bandspanner een nogal bont uiterlijk. In de zwartachtige banden zijn doorgaans witte dwarslijntjes zichtbaar. In de buitenste band betreft dat een getande golflijn die, zowel op de voor- als de achtervleugel, een kleine pijlvormige vlek kan bevatten.Die vlek vormt soms samen met de naar buiten uitstekende witte middenband een speerpunt zoals bij de kleine speerpuntspanner (Rheumaptera subhastata) en de speerpuntspanner (R. hastata). De buitenste band is altijd minstens even donker als de middenband en die bij de vleugelwortel. Door het midden van de witte banden loopt een rij kleine donkere stippen. De franje is helder geblokt.

Gelijkende soorten vlinder

De kleine speerpuntspanner (R. subhastata) vertoont aanzienlijke gelijkenis, vooral met exemplaren van de bonte bandspanner die enigszins op speerpunten gelijkende vlekken in de vleugelzoom bezitten. De kleine speerpuntspanner heeft een bredere buitenste witte band zonder duidelijk zigzag verloop maar met een verspringing naar binnen bij de voorrand. De speerpuntspanner (R. hastata) is groter en gaat bij verstoring overdag het liefst hoog in de boom zitten. Kleine donkere exemplaren van de gewone bandspanner (E. alternata) vertonen ook een zeker gelijkenis; deze laatste is echter minder contrastrijk getekend, heeft een minder helder geblokte franje en heeft een dunne lijn in plaats van een rij stippen binnen de witte banden; de buitenste band is in veel gevallen minder donker dan de middenband.

Gelijkende soorten rups

Walstrobandspanner (Epirrhoe galiata).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral voor op de zandgronden in het binnenland. RL: kwetsbaar.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Slechts enkele recente waarnemingen in de Antwerpse en Limburgse Kempen. In Wallonië vrij algemeen ten zuiden van Samber en Maas. De soort staat als Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Spanje, West- en Midden-Europa inclusief de Britse eilanden naar het oosten tot Kamtsjatka en Mongolië. Naar het noorden tot Noord-Scandinavië, in het zuiden: Italië, de Balkanlanden en Klein-Azië tot westelijk Centraal-Azië.

Habitat

Heiden, graslanden, bossen en struwelen.

Waardplant

Bossen

Graslanden

Heiden

Struwelen

Planten

Diverse soorten walstro.

Waardplant

Walstro

Benaming

  • Engelse naam Small Argent & Sable
  • Duitse naam Fleckleib-Labkrautspanner
  • Franse naam la Mélanippe triste
  • Oud Nederlandse naam vals zwartopwitje
  • Synoniemen Cidaria tristata
    Larentia tristata
    Melanippe tristata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.De afwisseling van zwart en wit geeft deze spanner een bont uiterlijk. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Epirrhoe: epirrhoe is een rivier, een overstroming. Dit verwijst naar de golflijnen op de vleugels.tristata: tristis is somber, triest; dit wijst op de zwart/wit tekening die droefheid uitstraalt.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden