Bedreigd (voorlopige rode lijst)

Bosrankdwergspanner

Eupithecia haworthiata

Vliegtijd & gedrag

Begin april-begin augustus in één generatie. De vlinders komen op licht en zijn overdag gemakkelijk te verstoren van de waardplant.

Bosrankdwergspanner

Verspreiding in Nederland

Bosrankdwergspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Bosrankdwergspanner

Rups: juli-augustus. De rups leeft in de bloemknoppen. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 8-9 mm. De voorvleugel van deze kleine, grijsachtig bruine en zwak getekende Eupithecia-soort heeft een enigszins gebogen voorrand. Kenmerkend is de roodachtige band aan de basis van het achterlijf. De middenstip is hooguit vaag aanwezig en in de binnenrandhoek ligt geen witte vlek; wel is vaak een zwakke golflijn te zien. De buitenste dwarsbanden zijn bij de voorrand licht geknikt.

Kenmerken rups

13-15 mm. Lijf licht grijsachtig groen met een zwartige ruglijn, een onduidelijke donkere subdorsale lijn en een kleine bruine kop. Sommige rupsen hebben een rozeachtige bestuiving.

Gelijkende soorten vlinder

De hengeldwergspanner (E. plumbeolata) is lichter van kleur en heeft meestal geen golflijn; de enigszins golvende dwarsbanden zijn vaag en weinig geaccentueerd. De voorvleugel van de valeriaandwergspanner (E. valerianata) is meer langgerekt met een scherpere vleugelpunt; de golflijn is wit en in de binnenrandhoek ligt een witte vlek; meestal is een zeer kleine middenstip aanwezig. Zie ook de esdoorndwergspanner (E. inturbata).

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Wordt vooral waargenomen in Zuid-Limburg; de populaties kunnen daar soms vrij groot zijn. Verspreid over het land wordt de soort ook af en toe elders waargenomen. RL: bedreigd.

België

Zeldzaam, maar toegenomen. Wijdverbreid in alle provincies; lokaal vrij algemeen in de Westhoek en Vlaams-Brabant. In Wallonië vrij zeldzaam, maar wijdverbreid ten zuiden van Samber en Maas. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Verbreid in Europa en West-Azië. Van Denemarken en de zuidpunt van Zweden tot de landen bij de Middellandse Zee en van West-Europa tot Klein-Azië en de Kaukasus. Niet in Noorwegen, Finland en de Baltische staten.

Habitat

Open bossen en struwelen op kalkrijke bodem.

Waardplant

Bossen

Struwelen

Planten

Bosrank en gekweekte clematissoorten.

Waardplant

Clematis

Benaming

  • Engelse naam Haworth’s Pug
  • Duitse naam Waldreben-Blütenspanner
  • Franse naam l’Eupithécie de la clématite
  • Synoniemen Eupithecia isogrammaria
    Tephroclystia isogrammaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.Bosrank, wild en gekweekt, is de waardplant van deze dwergspannersoort. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.Haworthiata: A.H. Haworth (1767 – 1833) wordt met deze naam geëerd. Hij was een Britse insectoloog en schrijver van Lepidoptera Britannica.

Auteursnaam en jaartal
Doubleday, 1856

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden