Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Bruine bosbesuil

Xylena solidaginis

Vliegtijd & gedrag

Begin augustus-begin oktober in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen van vooral struikhei en kruiskruid. Overdag rusten ze vaak laag op een naaldboomstam.

Bruine bosbesuil

Verspreiding in Nederland

Bruine bosbesuil

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Bruine bosbesuil

Rups: april-juli. De rups rust op de waardplant. De verpopping vindt plaats in een cocon in een holletje in de grond of onder mos. De soort overwintert als ei.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 18-21 mm. In rust valt deze uil nauwelijks op vanwege de sterke gelijkenis met een afgebroken takje. De vlinder rust met de kop naar beneden tegen de stengel of de stam van de waardplant, houdt de vleugels strak om het lichaam gevouwen en het lichaam iets opgericht van de ondergrond. De smalle staalgrijs met witte voorvleugel is enigszins hoekig. De niervlek is groot en opvallend en de golflijn is in het midden getand. Vanuit de golflijn wijzen enkele zwarte pijlvlekken naar binnen. Er is weinig variatie; sommige exemplaren hebben een duidelijke donkere middenband.

Gelijkende soorten vlinder

De roetvlek (Xylena exsoleta) is groter en heeft een donkerbruin borststuk.

Gelijkende soorten rups

Grote bosbesuil (Eurois occulta).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Komt vrijwel uitsluitend voor op de Veluwe; slechts een enkele waarneming daarbuiten. RL: kwetsbaar.

België

Zeer zeldzaam en zeer lokaal; beperkt tot de veengebieden van de Hoge Ardennen in Luik en Luxemburg.

Mondiaal

Wijdverbreid in Noord- en Midden-Europa, naar het noorden tot boven de poolcirkel. Ontbreekt in veel streken van Zuid-Europa. De zuidgrens van het zeer verbrokkelde areaal: Midden-België, West-Frankrijk, de zuidelijke Alpen en op de Balkan tot Zuidwest-Bulgarije. Noord- en Midden-Azië tot Japan. Oude opgaven uit Noord-Amerika hebben betrekking op L. germana (Morrison, 1874) wat vroeger een ondersoort van solidaginis was (Mikkola, Lafontaine & Kononenko 1991).

Habitat

Vochtige heiden en dennenbossen met een ondergroei van bosbes.

Waardplant

Naaldbossen

Natte heiden

Planten

In Nederland enkel blauwe bosbes (Voogd 2019). In het buitenland ook bekend van struikhei, berendruif, wilde gagel, wilg en berk.

Waardplant

Berendruif

Berk

Bosbes

Gagel

Struikhei

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Golden-rod Brindle
  • Duitse naam Rollflügel-Holzeule
  • Franse naam la Noctuelle de la verge-d’or
  • Synoniemen Calocampa solidaginis
    Xanthia solidaginis
    Lithomoia solidaginis

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Bosbes is een van de waardplanten van de bruine bosbesuil.Deze soort zou bruiner zijn dan de echte bosbesuil. Hij is in ieder geval veel lichter van kleur, maar bruiner? Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Xylena: xulon, xulinos is hout, een naam die Linnaeus noemt bij de beschrijving van X. exsoleta en die eerder door Hübner werd genoemd in zijn Tentamen (1806). solidaginis: Solidago virgaurea is guldenroede, hetgeen echter niet de waardplant is van deze soort.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1803)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden