Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Drietand

Acronicta tridens

Vliegtijd & gedrag

Half april-eind september in twee generaties. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen.

Drietand

Verspreiding in Nederland

Drietand

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Drietand

Rups: juni-oktober. De soort overwintert als pop, soms meerdere jaren, in een licht spinsel onder de schors, in een schorsspleet of in dood hout.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-20 mm. Samen met de psi-uil (A. psi) is deze uil goed te onderscheiden van de andere Acronicta-soorten door de duidelijk afstekende zwarte lengtestrepen op de vaak enigszins bruinachtig getinte, grijze voorvleugel. Het meest opvallend zijn de langgerekte streep in de vorm van een speerpunt in de binnenrandhoek en de lange, vertakte wortelstreep. De naar elkaar toe liggende zijden van de ringvlek en de niervlek zijn zwart omrand; daartussen ligt een zwart lijntje dat de beide vlekken met elkaar verbindt. Er is weinig variatie; soms komen roze getinte exemplaren voor.

Kenmerken rups

Tot 38 mm; op segment vier een opvallende 'vierkante' bult en een minder opvallende bult op segment elf; lichaam grijsachtig zwart met over het midden van de rug een brede oranje-gele band met aan weerszijden een rij oranje-rode vlekjes; over de flanken een brede, witte lengteband met rode of roze tekening; kop glimmend zwart.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de psi-uil (A. psi) en de grote drietand (A. cuspis). De daar genoemde verschillen zijn echter niet betrouwbaar genoeg om de soorten met zekerheid van elkaar te onderscheiden. Voor een zekere determinatie is genitaliënonderzoek nodig.

Gelijkende soorten rups

In tegenstelling tot bij de vlinders, is de rups van de drietand (Acronicta tridens) wel goed te onderscheiden van die van de psi-uil (A. psi).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

België

Vrij zeldzaam in het hele land, maar wijdverbreid. Er is onvoldoende data om de soort te beoordelen voor de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

In Europa van het Middellandse zeegebied tot Midden-Schotland, Zuid-Noorwegen, Midden-Zweden, Midden-Finland tot de Oeral; eenzelfde verspreiding als A.psi maar veel zeldzamer. Buiten Europa Klein-Azië, Voor-Azië, Midden-Azië tot Noord-China, Korea en Japan. Men moet echter aannemen dat veel van deze waarnemingen de veel gewonere psi betreffen. De vroeger als subspecies van tridens beschouwde A. radoti (Lecerf, 1924) uit Marokko, Algerije en Tunesië dient volgens Rungs (1979) als separate soort te worden beschouwd.

Habitat

Bossen, moerasachtige gebieden, wegbermen en ruderale terreinen in stedelijk gebied.

Waardplant

Bossen

Moerassen

Ruderale terreinen

Stedelijke omgeving

Wegbermen

Planten

Allerlei loofbomen en struiken, waaronder sleedoorn, meidoorn, wilg, eik, roos en dwergmispel.

Waardplant

Dwergmispel

Roos

Benaming

  • Engelse naam Dark Dagger
  • Duitse naam Dreizack-Pfeileule
  • Franse naam le Trident
  • Synoniemen Apatele tridens
    Acronycta tridens
    Triaena tridens

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Drietand is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in ‘Onze vlinders’ (begin vorige eeuw).Drietand wijst op het zwarte figuurtje bij de achterrand van de voorvleugels dat wel wat lijkt op de staf van de zeegod Neptunus. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Acronicta: akronux is het vallen van de avond. Waarschijnlijk heeft deze naam dezelfde strekking als Noctua, in de nacht. Dit genus heeft immers geen enkele binding met de avondschemering.tridens: tri- is drie en dens is een tand, naar de drie takken van de zwarte tornale veeg. Dat er bij het mannelijke genitaal een drievoudig vertakt element zit dat bij psi tweevoudig vertakt is, is een leuke bijkomstigheid.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden