Bedreigd (voorlopige rode lijst)

Eikenoogspanner

Cyclophora porata

Vliegtijd & gedrag

Eind april-eind augustus in twee generaties. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen in kleine aantallen op licht.

Eikenoogspanner

Verspreiding in Nederland

Eikenoogspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Eikenoogspanner

Rups: juni-juli en september-oktober. De soort overwintert als gordelpop aan een eikenblad.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-14 mm. De voor- en achtervleugel zijn bruingeel of rozeachtig bruin en vaak sterk gespikkeld. De oogjes op de vleugel zijn meestal duidelijk. Doorgaans is in het middenveld, en soms ook in het wortelveld van de voor- en achtervleugel een extra dichte rozerood tot bruin gekleurde bespikkeling aanwezig. In de meeste gevallen is een meer of minder duidelijke middenschaduw aanwezig. Langs de achterrand van de vleugel bevinden zich gewoonlijk donkere vlekken.

Gelijkende soorten vlinder

De gestippelde oogspanner (C. punctaria) mist de oogjes op de vleugels. De vlinders van de tweede generatie van de gele oogspanner (C. linearia) missen de duidelijke spikkeling op de vleugels. Zie ook de oranjerode oogspanner (C. puppillaria) en de zeer zeldzame bruine oogspanner (C. quercimontaria)en de geelbruine oogspanner (C. ruficiliaria).Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen enkele Cyclophora-soorten.

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Cyclophora-soorten zijn zeer variabel. Per soort zijn er diverse (kleur)varianten: er zijn rupsen met een soort ‘zijstrepen’, er zijn vrijwel egale groene varianten en vrijwel egaal bruinoranjeachtige varianten.De vrijwel egaal groene variant lijkt op berkenoogspanner (Cyclophora albipunctata), gele oogspanner (Cyclophora linearia) en oranjerode oogspanner (Cyclophora puppillaria).De vrijwel egaal bruinoranjeachtige variant lijkt op berkenoogspanner (Cyclophora albipunctata) en gele oogspanner (Cyclophora linearia).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort met een zeer lokale verspreiding. Waarnemingen komen uit de noordelijke duinen, de Utrechtse Heuvelrug en het noorden van Limburg; daarbuiten komt de soort nauwelijks voor. RL: bedreigd.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Verspreide vindplaatsen in het oosten van het land. Zeldzaam in Wallonië ten zuiden van Samber en Maas. De soort staat als Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van het Iberisch Schiereiland via West- en Midden-Europa inclusief Engeland tot Wit-Rusland en de Baltische staten. In Scandinavië alleen Denemarken en de zuidpunt van Zweden; in het zuiden: van de westelijke eilanden van de Middellandse Zee en Italië tot de Balkan en de Zwarte Zee.

Habitat

Bossen, heiden en struwelen, met een voorkeur voor eikenstruwelen en eikenhakhout op warme beschutte plaatsen.

Waardplant

Bossen

Heiden

Struwelen

Planten

Eik en berk, hoewel berk mogelijk onjuist is.

Waardplant

Berk

Eik

Benaming

  • Engelse naam False Mocha
  • Duitse naam Gelbbrauner Eichen-Gürtelpuppenspanner
  • Franse naam la Phalène ocellée
    l’Éphyre trouée
  • Synoniemen Ephyra porata
    Cosymbia porata
    Zonosoma porata
    Ephyra poraria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Oogspanners hebben alle een meer of minder duidelijk oog op de voorvleugels. Eik is een belangrijke waardplant van deze oogspanner. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Cyclophora: kuklos is een ring en phoreo is dragen. De discale vlekken op de voorvleugels van een aantal soorten.porata: porus is tufsteen, kalksteen, bleek met soms wat donkerder vlekjes. Komt van de gespikkelde vleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1767)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden