Bedreigd (voorlopige rode lijst)

Essenspanner

Ennomos fuscantaria

Vliegtijd & gedrag

Eind juli-half oktober in één generatie. De vlinders komen op licht; verder worden ze zelden gezien.

Essenspanner

Verspreiding in Nederland

Essenspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Essenspanner

Rups: mei-juli. De rups verpopt zich tussen aaneengesponnen bladeren van de waardplant. De soort overwintert als ei op de waardplant.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-21 mm. Deze Ennomos-soort onderscheidt zich over het algemeen door de lila-achtig grijze of grijsbruine zweem tussen de buitenste dwarslijn en de achterrand. De lijnen op de voorvleugel variëren enigszins van vorm. Zwarte spikkeling ontbreekt.

Kenmerken rups

Tot 40 mm; slank, geelachtig groen met geelachtige ringen tussen de segmenten; soms met roodachtig bruine tekening op rug en flanken; op de rugzijde van de segmenten vijf, zes, acht en elf kleine uitwassen. Het groen van de jonge rupsjes is veel donkerder.

Gelijkende soorten vlinder

De gehakkelde spanner (E. erosaria) mist de lila-achtige zweem bij de achterrand. Zie ook de iepentakvlinder (E. autumnaria), het geelblad (E. quercinaria) en de geelschouderspanner (E. alniaria).

Gelijkende soorten rups

De jonge rups van de essenspanner lijkt op rupsen van de bessentakvlinder (Eulithis mellinata), op rupsen van het geel spannertje (Hydrelia flammeolaria) en op jonge rupsen van het geelblad (Ennomos quercinaria).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Wordt op slechts enkele plaatsen verspreid over het land gezien, vooral in Zuid-Limburg. RL: bedreigd.

België

Zeldzaam in Vlaanderen. Wijdverbreid in West-Vlaanderen en de zuidelijke helft van Oost-Vlaanderen. Enkele vindplaatsen in Limburg (Haspengouw en Voeren). In Wallonië zeer zeldzaam en recent enkel waargenomen in Henegouwen en Luik. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Verspreiding als bij alniaria maar nu ook in Noord-Afrika (ssp. algeriensis Prout, 1929) en niet op de Balkan; in het noorden tot Zuid-Scandinavië.

Habitat

Vooral bossen en struwelen.

Waardplant

Bossen

Struwelen

Planten

Vooral gewone es; mogelijk ook liguster en andere struiken.

Waardplant

Es

Liguster

Benaming

  • Engelse naam Dusky Thorn
  • Duitse naam Eschen-Zackenrandspanner
  • Franse naam l’Ennomos du frêne
  • Synoniemen Deuteronomos fuscantaria
    Eugonia fuscantaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De es is de belangrijkste waardplant van deze spannersoort. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Ennomos: ennomos is wettelijk, binnen de wet en door Treitschke vertaald met ‘rechtmässig’, legaal; hij beschouwde dit genus als de omvatter van de echte Geometriden terwijl dan de andere genera de mindere spanners (buiten de wet) bevatten.fuscantaria: fuscus is donker worden, naar het purper-bestoven deel van het subterminale gebied van de voorvleugel.

Auteursnaam en jaartal
(Haworth, 1809)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden