Ernstig bedreigd (voorlopige rode lijst)

Gemarmerde oogspanner

Cyclophora pendularia

Vliegtijd & gedrag

Eind april-half augustus in twee generaties. De vlinders vliegen in de schemering en zowel mannetjes als vrouwtjes komen soms op licht.

Gemarmerde oogspanner

Verspreiding in Nederland

Gemarmerde oogspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Gemarmerde oogspanner

Rups: juni-juli en augustus-oktober. De soort overwintert als gordelpop aan een wilgenblad.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-14 mm. De dichte en vrij grove grijze bespikkeling van deze rossig met grijze nachtvlinder vormt bij verse exemplaren een goed onderscheid met verwante soorten. Op alle vleugels bevindt zich een middenstip in de vorm van een oogje.

Gelijkende soorten vlinder

Verwarring is eigenlijk alleen mogelijk met donkere vormen van de berkenoogspanner (C. albipunctata). Deze soorten zijn van elkaar te onderscheiden door een aantal verschillen in de vorm van de vleugels: de gemarmerde oogspanner heeft een iets duidelijker sikkelpuntje aan de voorvleugelpunt, de binnenrandhoek is meer naar binnen gebogen en de achterrand van de achtervleugel heeft een duidelijk puntje, dat bij de berkenoogspanner (vrijwel) helemaal ontbreekt. Bij sterk afgevlogen exemplaren zijn deze kenmerken niet altijd even duidelijk; de combinatie van habitat en waardplant kan dan een goed hulpmiddel zijn bij de determinatie.

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Cyclophora-soorten zijn zeer variabel. Per soort zijn er diverse (kleur)varianten: er zijn rupsen met een soort ‘zijstrepen’, er zijn vrijwel egale groene varianten en vrijwel egaal bruinoranjeachtige varianten.De variant met zijstrepen van deze soort lijkt op berkenoogspanner (Cyclophora albipunctata), bruine oogspanner (Cyclophora quercimontaria), gestippelde oogspanner (Cyclophora punctaria) en oranjerode oogspanner (Cyclophora puppillaria).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die slechts af en toe lokaal op de zandgronden wordt waargenomen. RL: ernstig bedreigd.

België

Zeer zeldzaam. Recent enkel waargenomen op enkele locaties in Vlaams-Brabant en Limburg. Vroeger ook bekend uit Antwerpen. De soort staat als Ernstig Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van het Iberisch Schiereiland via heel Midden- en West-Europa tot Midden-Scandinavië, naar het oosten via de gematigde zone tot Zuid-Siberië. In het zuiden: het noorden van het Middellandse Zeegebied tot Bulgarije. In Italië zuidelijk tot Latium (Prola & Racheli, 1979).

Habitat

Heiden en vochtige graslanden met onbeschaduwde wilgenstruwelen.

Waardplant

Graslanden

Heiden

Struwelen

Planten

Wilg.

Waardplant

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Dingy Mocha
  • Duitse naam Grauer Gürtelpuppenspanner
  • Franse naam l’Ocellée-lichenée
    l’Ephyre orbiculaire
  • Oud Nederlandse naam berkenmeter
  • Synoniemen Ephyra pendularia
    Cosymbia pendularia
    Zonosoma pendularia
    Zonosoma orbicularia
    Ephyra orbicularia

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Oogspanners hebben alle een meer of minder duidelijk oog op de voorvleugels. Kleur en tekening van deze oogspanner geven een marmeren indruk. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Cyclophora: kuklos is een ring en phoreo is dragen. De discale vlekken op de voorvleugels van een aantal soorten.pendularia: pendulus is hangend. Komt waarschijnlijk van Betula pendularia, ruwe berk, hetgeen echter niet de waardplant van deze soort is maar wel van C. albipunctata die voorheen C. pendularia heette.

Auteursnaam en jaartal
(Clerck, 1759)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden