Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Getande spanner

Odontopera bidentata

Vliegtijd & gedrag

Eind april-eind juni in één generatie. De vlinders worden soms rustend op muren of hekken gevonden. Na het invallen van de duisternis worden ze vaak vliegend waargenomen langs bosschages en struwelen. Ze komen goed op licht.

Getande spanner

Verspreiding in Nederland

Getande spanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Getande spanner

Rups: juni-september. De ontwikkeling van de rupsen duurt opvallend lang. De soort overwintert als pop in de strooisellaag of tussen mos.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 20-24 mm. Deze spanner, die in rust de vleugels helemaal plat houdt, is driehoekig van vorm en heeft sterk en onregelmatig geschulpte randen aan de voorvleugel. Het veld tussen de centrale dwarslijnen op de voorvleugel is soms donkerder gekleurd waardoor een middenband gevormd wordt, maar het kan ook dezelfde kleur hebben als de rest van de vleugel of zelfs iets lichter zijn. De grondkleur varieert van witachtig bruin tot diep chocoladebruin; de meeste vlinders zijn geelbruin met witgerande dwarslijnen. Zowel op de voor- als op de achtervleugel bevindt zich altijd een centrale ringvormige vlek.

Kenmerken rups

Tot 48 mm; lichaam varieert in kleur van bleek grijsachtig bruin tot purperachtig bruin of grijsachtig groen, met op de rug een rij donkere, ruitvormige vlekken en twee rijen zwarte vlekken; op de rugzijde van segment elf een kleine zwartgerande bult; kop lichtbruin of groen met zwartachtig bruine tekening, licht ingesneden.

Gelijkende soorten vlinder

De kortzuiger (Crocallis elinguaria) heeft geen geschulpte vleugelranden en vliegt later in het jaar.

Gelijkende soorten rups

Kortzuiger (Crocallis elinguaria).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Een soort die vooral voorkomt op de zandgronden en in de duinen, voornamelijk in de noordelijke helft van het land. RL: kwetsbaar.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen met verspreide vindplaatsen in Oost- en West-Vlaanderen, Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant. In Wallonië vrij zeldzaam, maar wijdverbreid en in de Ardennen lokaal algemeen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Nominaatvorm: Spanje en Frankrijk in het zuiden, in het westen de Britse eilanden en via West- en Midden-Europa tot de Oeral. Als ssp. exsul (Tschetverikov, 1904) via Siberië, het Amoer-Oessoeri-gebied tot de Koerilen en Japan; in het zuiden het Middellandse Zeegebied, de Balkan en de Zwarte Zee in het noorden tot Noord-Scandinavië.

Habitat

Bossen, struwelen en naaldboomaanplanten; ook parken en tuinen, zowel in het buitengebied als in stedelijke omgeving.

Waardplant

Bossen

Naaldbossen

Parken

Stedelijke omgeving

Struwelen

Tuinen

Planten

Diverse loofbomen en struiken.

Waardplant

Appel

Berk

Bosbes

Eik

Els

Es

Klimop

Lijsterbes

Linde

Ribes

Sleedoorn

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Scalloped Hazel
  • Duitse naam Doppelzahnspanner
  • Franse naam l’Ennomos dentelée
  • Synoniemen Gonodontis bidentata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Getande spanner is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in ‘Onze vlinders’ (begin vorige eeuw).De achterrand van de voorvleugel is getand. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Odontopera: odous, odontos is een tand en peras is het einde, eigenlijk in tijd maar hier vrijelijk toegepast op een plaats: de randen; naar de getande vleugelranden.bidentata: bidens is met twee tanden, wijzend op het feit dat van de aanwezige tanden er twee groter zijn dan de andere.

Auteursnaam en jaartal
(Clerck, 1759)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden