Gevorkte silene-uil

Sideridis rivularis

Vliegtijd & gedrag

Eind april-eind september in twee, soms drie generaties. De vlinders komen op licht en bezoeken bloemen.

Gevorkte silene-uil

Verspreiding in Nederland

Gevorkte silene-uil

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Gevorkte silene-uil

Rups: juni-september. De jonge rups leeft in de zaaddozen van de waardplant; grotere rupsen foerageren ´s nachts en verbergen zich overdag dicht bij de grond. De soort overwintert als pop in een losse cocon in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-16 mm. Verse vlinders zijn goed te herkennen aan de purperachtig roze glans op de voorvleugel, vooral langs de voorrand en de binnenrand van de vleugel en aan de buitenzijde van de buitenste dwarslijn. Deze glans verdwijnt in de loop van de vliegtijd en de vleugel heeft dan een donkere grijsachtig bruine grondkleur. De licht omrande, langgerekte ringvlek en niervlek liggen met hun binnenste uiteinden naar elkaar toe gericht en raken elkaar meestal; ze vormen daarbij samen een soort V, waarvan de punt naar de binnenrand van de vleugel wijst. De zigzaggende, geelachtig witte golflijn maakt vlak voor de binnenrandhoek een scherpe knik; langs de golflijn ligt vlak bij de vleugelpunt een donker vlekje.

Kenmerken rups

Tot 35 mm; lichaam bruinachtig geel of bleek groenachtig bruin, met purperachtig bruine zweem, vooral naar de kop en op de onderzijde; over de rug een rij purperachtig bruine, V-vormige vlekken en identiek gekleurde, schuine strepen over de spiracula; kop lichtbruin met donkerder tekening.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone silene-uil (Hadena bicruris) mist de purperachtige glans en heeft een minder zigzaggende golflijn die bij de binnenrand een geleidelijke boog vormt; het donkere vlekje bij de vleugelpunt ontbreekt. De binnenste dwarslijn is niet recht, maar samengesteld uit kleine boogjes. De ringvlek en de niervlek raken elkaar niet en vormen daarom minder duidelijk een V dan bij de gewone silene-uil.

Gelijkende soorten rups

Witband-silene-uil (Hadena compta), gevlekte silene-uil (Hadena confusa) en gewone silene-uil (Hadena bicruris).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen zeldzaam maar wijdverbreid in alle provincies; algemener in de oostelijke helft. In Wallonië wijdverbreid en vrij algemeen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

De noordelijke helft van het Iberisch schiereiland via heel Europa inclusief de Britse eilanden en heel Scandinavië oostwaarts tot Oost-Azië (Mantsjoerije). In het zuiden het Middellandse Zeegebied (zonder Griekenland en de eilanden van de Egeïsche Zee), het noorden van Klein-Azië en verder tot Midden-Azië.

Habitat

Allerlei open grazige plaatsen, zoals wegbermen, weilanden, heiden en bospaden.

Waardplant

Bospaden

Heiden

Wegbermen

Weilanden

Planten

Dagkoekoeksbloem, blaassilene en andere silenesoorten. Ook op zeepkruid.

Waardplant

Silene

Zeepkruid

Benaming

  • Engelse naam Campion
  • Duitse naam Komma-Dickkopffalter
  • Franse naam la Sinuée
    la Noctuelle du cucubale
  • Oud Nederlandse naam anjeruil
    blaaskelkvlinder
    koekoeksbloemuiltje
  • Synoniemen Hadena rivularis
    Harmodia rivularis
    Anepia rivularis
    Hadena cucubali
    Dianthoecia cucubali

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Meerdere silene-soorten zijn waardplant van deze soort.Over de vork wordt in het hoofdstukje ‘kenmerken’ geschreven: de licht omrande, langgerekte ringvlek en niervlek liggen met hun binnenzijde naar elkaar toe gericht en raken elkaar meestal; ze vormen daarbij samen een soort V, waarvan de punt naar de binnenrand van de vleugel wijst. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Sideridis: sideros is ijzeren en eidos is (verschijnings-)vorm, naar de roestbruine kleur van de soorten die toen deel uitmaakten van dit genus. Albicolon hoorde daar toen nog niet bij. De naam is een vrije Griekse vertaling van ferruginea, een junior-synoniem van A. circellaris, een van de soorten die Hübner wel in dit genus onder bracht.rivularis: rivulus is een stroompje, een beekje, naar de ‘golvende’ subterminale lijn op de voorvleugel.

Auteursnaam en jaartal
(Fabricius, 1775)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden