Halmrupsvlinder

Mesapamea secalis

Vliegtijd & gedrag

Half mei-half september in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen van onder andere kruiskruid en vlinderstruik.

Halmrupsvlinder

Verspreiding in Nederland

Halmrupsvlinder

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Halmrupsvlinder

Rups: september-mei. De rups leeft in de halmen van de waardplant en verlaat deze alleen om van halm te wisselen. De soort overwintert als rups. De verpopping vindt plaats in een cocon in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-16 mm. De voorvleugel van deze buitengewoon variabele uil, die sterk lijkt op het weidehalmuiltje (M. secalella), heeft een afgeronde achterrand en een stompe vleugelpunt. Voor zekere determinatie dienen de genitaliën gecontroleerd te worden. De niervlek is goed te onderscheiden door de (tenminste gedeeltelijk) witte omlijning; soms is de niervlek grotendeels wit of crèmekleurig met daar binnenin een krom donker lijntje. De centrale dwarslijnen variëren in sterkte en zijn soms verbonden door een zwartachtige balk. De grondkleur van de voorvleugel loopt uiteen van licht bruinachtig grijs via geel- of roodachtig bruin tot zwart. Sommige exemplaren hebben een vrij gelijkmatig uiterlijk, andere zijn vlekkerig en soms is er sprake van een bandenpatroon waarbij met name het middenveld donkerder is dan de rest van de vleugel. Een opvallende vorm is die met een lichte geelachtig bruine voorvleugel en een donkerbruine tekening langs de voorrand en rond de ringvlek en de niervlek; bij deze vorm ontbreekt de donkere verbindingsbalk in het middenveld.

Kenmerken rups

Tot 25 mm; lichaam naar beide uiteinden versmald; kleur helder groen, soms met een roze-achtige middenband over de rug;; spiracula zwart; kop klein, lichtbruin.

Gelijkende soorten vlinder

Verse exemplaren van het weidehalmuiltje (M. secalella) hebben een koperrode glans over de voorvleugel die bij de halmrupsvlinder ontbreekt; Dit is echter geen hard kenmerk, daarvoor is genitaliënonderzoek nodig. De Amphipoea-soorten en de gele lis-boorder (Helotropha leucostigma) hebben een scherpe hoekige vleugelpunt. Zie ook de populierenuil (Parastichtis suspecta) en de rietgrasuil (Apamea unanimis).Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen de beide Mesapamea-soorten.Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen de Mesapamea-soorten versus Apamea unanimis en A. illyria.

Gelijkende soorten rups

Weidehalmuiltje (Mesapamea secalella).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Algemeen in het hele land. Er is onvoldoende data om de soort te beoordelen voor de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Zeker aanwezig in Noordwest-Afrika, in alle landen van Europa en in Turkije. De combinatie secalis/secalella zeker in Libanon en Kirgisië. Op de Balkan overheerst M. secalis.

Habitat

Graslanden, weilanden, heiden en bossen; ook tuinen.

Waardplant

Bossen

Graslanden

Heiden

Tuinen

Weilanden

Planten

Diverse grassen, waaronder kropaar, rietzwenkgras en ruwe smele.

Waardplant

Kropaar

Smele

Zwenkgras

Benaming

  • Engelse naam Common Rustic
  • Duitse naam Getreide-Halmeule
  • Franse naam l’Hièroglyphe
    la Clignotante
  • Synoniemen Hadena secalis
    Parastichtis secalis
    Apamea secalis
    Luperina secalina

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De rups van deze soort brengt een groot deel van zijn leven door in halmen van grassen.De naam halmrupsvlinder is al decennia-lang in tuinbouwkringen in gebruik. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Mesapamea: me- is niet en de s is slechts een verbindingsletter. Dus: lijkt veel op een apamea, maar net iets anders.secalis: Secale cereale is rogge. Linnaeus merkt terecht op dat de rups mineert in de stelen.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden