Heideringelrups

Malacosoma castrensis

Vliegtijd & gedrag

Begin juli-half augustus in één generatie. De vlinders vliegen ´s nachts en worden gewoonlijk alleen waargenomen op licht.

Heideringelrups

Verspreiding in Nederland

Heideringelrups

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Heideringelrups

Rups: mei-juni. De rups verpopt zich tussen allerlei levend plantenmateriaal, waaronder struikhei, in een losse cocon. De eieren worden in een enkele laag rondom een rechtopstaande stengel afgezet en overwinteren.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: ♂ 13-16 mm, ♀ 17-21 mm. Het mannetje is goed herkenbaar aan de okergele tot roomwitte grondkleur en de daarmee contrasterendelicht- tot donkerbruine dwarslijnen. Vaak is het middenveld geheel of gedeeltelijk opgevuld met dezelfde bruine kleur en daardoor soms als donkere middenband zichtbaar. Het vrouwtje is groter en heeft een donkerbruine grondkleur met lichtbruine tot okergele dwarslijnen. Bij het mannetje vertoont de middenband halverwege een soort taille doordat de binnenste en buitenste dwarslijn met een onregelmatige knik naar elkaar toe buigen. De franje is bruin en vaalgeel geblokt. De achtervleugel heeft dezelfdekleur als de voorvleugel of is donkerder met een blekere franje.

Kenmerken rups

46-52 mm. Lijf bruinachtig zwart en flink getekend met bleekblauw langs de flanken; dunne, golvende oranje lijntjes over de top en de flanken en veel roodachtige haren. Kop grijsachtig zonder vlekken.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de ringelrups (M. neustria).

Gelijkende soorten rups

De Ringelrups (Malacosoma neustria) heeft twee zwarte stippen op de kop zitten.N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vooral in heidegebieden in de oostelijke helft van het land voor, en op de eilanden Texel en Terschelling. De waarnemingen kunnen per jaar sterk fluctueren. RL: niet bedreigd.

België

Zeldzaam in de Antwerpse en Limburgse Kempen; elders ontbrekend in Vlaanderen. In Wallonië beperkt tot enkele locaties in Namen en Luxemburg. De soort staat als Kwetsbaar op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van het Iberisch schiereiland via Europa (inclusief zuidoost-Engeland) via de gematigde zone tot Oost-Azië. In het Middellandse Zeegebied is deze soort meer aan de noordkant verbreid (inclusief de Balkan) en dringt door tot Voor-Azië. In het noorden verloopt de areaalgrens via Zuid-Scandinavië.

Habitat

Vooral heiden, schorren, kwelders en slikken.

Waardplant

Heiden

Kwelders/schorren/slikken

Planten

In het binnenland struikhei, op de Waddeneilanden ook allerlei kruidachtige planten met een voorkeur voor rolklaver.

Waardplant

Rolklaver

Struikhei

Benaming

  • Engelse naam Ground Lackey
  • Duitse naam Wolfsmilch-Ringelspinner
  • Franse naam la Livrée des prés
  • Oud Nederlandse naam heideringel
    heideringelrupsvlinder
  • Synoniemen Bombyx castrensis
    Gastropacha castrensis
    Malacosoma castrense

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Het vrouwtje van deze spinnersoort zet haar eieren af in de vorm van een ring rond een takje van struikheide. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Malacosoma: malakos is zacht en soma is het lichaam. Dit slaat op het slappe lijf van de rups.castrensis is behorend bij een kamp. Dit heeft betrekking op het rupsenspinsel dat op een tent lijkt en waar de jonge rupsen bescherming in vinden.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden