Herfstbremspanner

Chesias legatella

Vliegtijd & gedrag

Half september-half december in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen op licht, soms ver verwijderd van de dichtstbijzijnde waardplanten.

Herfstbremspanner

Verspreiding in Nederland

Herfstbremspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Herfstbremspanner

Rups: april-juli. De verpopping vindt ondergronds plaats. De soort overwintert als ei op de waardplant.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-19 mm. De vleugels van deze spanner zijn lang en spits; in rust worden ze dakvormig over elkaar heen gevouwen rond het lichaam. De grondkleur van de voorvleugel varieert van donker bruinachtig grijs tot lichter grijs. Kenmerkend zijn de lange bleke streep langs de voorrand en de twee grote ovale licht geringde vlekken.

Kenmerken rups

Tot 28 mm; lichaam groen of groenachtig geel, soms met geelachtig groene ringen tussen de segmenten; over het midden van de rug drie donkergroene lengtestrepen en over de spiracula een brede, witte of gele lengtestreep; gele vormen kunnen de tekening volledig missen; kop lichtgroen of geelachtig bruin met bruine tekening.

Gelijkende soorten vlinder

De zomerbremspanner (C. rufata) mist de bleke streep langs de voorrand van de voorvleugel en vliegt vroeger in het jaar.

Gelijkende soorten rups

Zomerbremspanner (Chesias rufata).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral voor op de zandgronden in het binnenland en lokaal in de duinen. RL: niet bedreigd.

België

Vrij zeldzaam en wijdverbreid in de Kempen, zeldzamer daarbuiten. Achteruitgegaan, maar recent waargenomen in alle provincies. In Wallonië wijdverbreid en lokaal algemeen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Marokko en het Iberisch Schiereiland via West- en Midden-Europa inclusief de Britse eilanden noord- en oostwaarts tot Zuid-Scandinavië en de Baltische staten; in het zuiden: van de westelijke eilanden in de Middellandse Zee tot de Balkan.

Habitat

Vooral heiden en open bossen; ook struwelen, (spoor)dijken en duinen.

Waardplant

Bossen

Duinen

Heiden

Spoordijken

Struwelen

Planten

Brem.

Waardplant

Brem

Benaming

  • Engelse naam Streak
  • Duitse naam Später Ginsterspanner
  • Franse naam la Chésias des genêts
  • Oud Nederlandse naam arabesken heidespanner
    bremmeter
  • Synoniemen Chesias spartiata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De waardplant van deze spannersoort is brem en hij vliegt in de herfst. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Chesias: Chesias is volgens Treitschke een naam van Diana. Het is afgeleid van het voorgebergte op het eiland Samos waar Diana een tempel had. Diana is de naam van een godin van de Efeziërs (ook wel Artemis genoemd), die onder andere voorkomt in het boek Handelingen (hoofdstuk 19) van het Nieuwe Testament. Haar zilveren beeld zou uit de hemel gevallen zijn en er werd in Efeze veel geld verdiend aan de verkoop van kleine zilveren tempeltjes door de zilversmid Demetrius. Wat dit precies met het uiterlijk van de herfstbremspanner te maken heeft is niet helemaal duidelijk, maar misschien slaat het op de zilverkleurige lengtestreep op de voorvleugel van deze spanner.legatella: legatus is een ambassadeur, een lokale bewindvoerder. Een man van die status zou een latus clavis, een brede purperen streep, op de toga gedragen hebben. Het meest opmerkelijke aan het uiterlijk van deze soort is de brede streep tot in de apex, zoals omschreven door Dennis en Schiffermüller. Zij gaven deze soort de uitgang -ella en plaatsten deze soort achteraan in de addenda. Hun onzekerheid vond zijn oorzaak in het over elkaar heen leggen van de vleugels in rust, heel ongewoon voor de spanners.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden