Jeneverbesdwergspanner

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 9-11 mm. Een zeer variabele dwergspanner, die echter te herkennen is aan de witachtige of lichtbruine vlek aan de buitenzijde van de middenstip. De buitenrand van de middenband is aan de binnenzijde bezet met zwarte pijlvlekjes van verschillende lengte; de twee vlekjes tussen de middenstip en de vleugelpunt zijn het langst en vallen het meest op. De dwarslijnen variëren in intensiteit en zijn ter hoogte van de middenstip scherp gehoekt; door de middenband loopt een dwarslijn die gewoonlijk door de middenstip loopt. De grondkleur van de voorvleugel varieert van witachtig bruin tot donkerbruin of grijs. Over het midden van de zwak getekende achtervleugel loopt een donkere dwarslijn die vooral bij de binnenrand duidelijk zichtbaar is; vaak is nog een tweede dwarslijn aanwezig vlak voor de vleugelwortel.

Kenmerken rups

16-18 mm. Lijf groen of bruin met een donkerder ruglijn en een variabele hoeveelheid blokjes, V-tjes en lijntjes in donkerbruin, rood en geel op rug en flanken; de stigmalijn is gewoonlijk witachtig en duidelijk aanwezig.

Gelijkende soorten vlinder

De eikendwergspanner (E. dodoneata) heeft ook een lichte vlek aan de buitenzijde van de middenstip en zwarte pijlvlekjes langs de buitenste dwarsband, maar is iets kleiner en vliegt vroeger in het jaar. De guldenroededwergspanner (E. virgaureata) mist de lichte vlek aan de buitenzijde van de middenstip. Zie ook de grasklokjesdwergspanner (E. impurata).

Gelijkende soorten rups

Zwartvlekdwergspanner (Eupithecia centaureata), heidedwergspanner (Eupithecia satyrata), egale dwergspanner (Eupithecia absinthiata), schermbloemdwergspanner (Eupithecia tripunctaria), smalvleugeldwergspanner (Eupithecia nanata), v-dwergspanner (Chloroclystis v-ata), zwartkamdwergspanner (Gymnoscelis rufifasciata), guldenroededwergspanner (Eupithecia virgaureata), voorjaarsdwergspanner (Eupithecia abbreviata), eikendwergspanner (Eupithecia dodoneata), vingerhoedskruiddwergspanner (Eupithecia pulchellata) en beverneldwergspanner (Eupithecia pimpinellata). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die dankzij de aanplant van jeneverbes in tuinen op steeds meer plaatsen verspreid over het land wordt waargenomen; in jeneverbesgebieden soms talrijk. RL: bedreigd.

België

Zeer zeldzaam. Recent enkel waargenomen in de Limburgse Kempen. In Wallonië gekend uit alle provincies, recent enkel uit Luik. De soort staat als Ernstig Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van het Iberisch Schiereiland en Frankrijk via de Britse eilanden tot IJsland; ook via Midden- en Oost-Europa naar Siberië. Naar het noorden tot Noord-Scandinavië en in het zuiden het noordelijk Middellandse Zeegebied en de Balkan.