Verdwenen (voorlopige rode lijst)

Katwilguiltje

Brachylomia viminalis

Vliegtijd & gedrag

Eind juni-eind augustus in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen.

Katwilguiltje

Verspreiding in Nederland

Katwilguiltje

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Katwilguiltje

Rups: eind april-juli. De rups leeft eerst in een spinsel tussen de jonge uitlopers van de waardplant; later foerageert de rups ´s nachts openlijk op de waardplant en verbergt zich overdag onder bladeren. De verpopping vindt plaats in de strooisellaag of in de grond. De soort overwintert als ei op een tak van de waardplant.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-15 mm. Deze uil is variabel van kleur. De lichte vorm is witachtig grijs met een nauwelijks verdonkerde middenband, de donkere vorm heeft een zwartachtig grijs wortel- en middenveld en een lichter zoomveld; ook tussenvormen komen voor. Langs de voorrand en rond de ringvlek en niervlek is de voorvleugel soms rozeachtig rood getint. Van de drie uilvlekken valt de lichte niervlek het meest op. Kenmerkend is het korte zwarte streepje in het wortelveld, dat vaak een bleke zone begrenst, gecombineerd met een schuin daarvoor liggend donker streepje; dit laatste is niet altijd even goed zichtbaar. Het mannetje heeft licht geveerde antennen.

Gelijkende soorten vlinder

Lijkt enigszins op de Oligia-soorten; deze missen echter het zwarte streepje in het wortelveld. Het duinhalmuiltje (Litoligia literosa) is even groot en komt qua tekening enigszins overeen, maar heeft vaak een rozere tint en mist het zwarte wortelstreepje.

Gelijkende soorten rups

Sierlijke voorjaarsuil (Orthosia gracilis), variabele voorjaarsuil (Orthosia incerta), tweestreepvoorjaarsuil (Orthosia cerasi), nunvlinder (Orthosia gothica), bruine essenuil (Lithophane semibrunnea), gageluil (Lithophane lamda), eikenuiltje (Dryobotodes eremita), hyena (Cosmia trapezina), roestuil (Mniotype satura), gele granietuil (Polymixis flavicincta) en maanuiltje (Cosmia pyralina). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Deze soort wordt verspreid over het land slechts heel af en toe waargenomen.

België

Zeldzaam maar toegenomen. Wijdverbreid in Oost-Brabant en de Zuiderkempen. In Oost- en West-Vlaanderen zeer zeldzaam. In Wallonië vrij zeldzaam maar wijdverbreid. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

In Europa vooral in de centrale en noordelijke landen. Naar het zuiden en daar vooral in berggebieden tot de Spaanse Pyreneeën, Zuid-Italië en Noord-Griekenland. Naar het noorden tot de Orkney-eilanden, Midden-Scandinavië (in Noorwegen tot de 69e breedtegraad), het Onegameer en de Oeral. Verder het Pontisch gebergte, Armenië, Midden- en Noord-Azië tot Noord-China.

Habitat

Vochtige bossen, moerassen, heiden en oevers van rivieren of meren; soms tuinen.

Waardplant

Heiden

Moerassen

Rivieroevers

Tuinen

Vochtige loofbossen

Planten

Wilg en ratelpopulier.

Waardplant

Populier

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Minor Shoulder-knot
  • Duitse naam Korbweideneule
  • Franse naam la Noctuelle de l’osier
  • Synoniemen Bombycia viminalis
    Cleoceris viminalis
    Iteophaga viminalis

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Wilg en populier zijn de waardplanten van dit katwilguiltje. Zie ook bij ’toelichting wetenschappelijke naam’. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Brachylomia: brakhus is kort en loma is een franje. De franje van viminalis voldoet hier niet aan maar het type-exemplaar komt uit Amerika.viminalis: viminalis is behorend tot de wilg die de voedselplant van de rups is.

Auteursnaam en jaartal
(Fabricius, 1776)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden