Vliegtijd & gedrag
Begin april-begin juni, en eind juni-september in drie generaties; de tweede en derde generatie overlappen elkaar. In sommige koele en natte jaren vliegt de soort slechts in twee generaties. In zeer warme jaren vliegt er mogelijk een kleine vierde generatie; het kan echter ook zijn dat zo´n late opleving in de vliegtijd wordt veroorzaakt door verschillen in ontwikkelingstijd van rupsen en poppen.
- Ga direct naar
- Levenscyclus
- Herkenning
- Foto's
- Habitat & Waardplanten
Verspreiding in Nederland
Trends
Onderstaande diagrammen tonen de veranderingen van de talrijkheid in de loop van de tijd. De gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk Meetnet Vlinders (CBS / De Vlinderstichting) en de Nationale Databank Flora en Fauna.
Levenscyclus
Klein geaderd witje
Rups: half mei-begin juli en begin augustus-begin oktober. De soort overwintert als pop, hangend tegen een stam, een steen of iets dergelijks.
ei-afzet
De vrouwtjes zetten de eitjes afzonderlijk af, bij voorkeur aan de onderzijde van bladeren van kleinere waardplanten. Daarvoor banen zij zich een weg door de vegetatie om onder de plant te komen.
rups en verpopping
Merkwaardig is dat rupsen die op hetzelfde moment uit de eitjes zijn gekomen, zich verspreid over een lange periode verpoppen. Ook de duur van de verpopping per individu verschilt aanzienlijk. Hierdoor bestaat er een grote spreiding in het verschijnen van de vlinders. De verpopping gebeurt meestal niet op de waardplant zelf, maar laag en verborgen in een dichte vegetatie tegen stengels, boomstammen of stenen. De pop van de laatste generatie overwintert.
vlinders
De soort vliegt in hoge tot zeer hoge dichtheden, circa 16 tot 134 individuen per hectare. De vlinders van de eerste generatie voeden zich met nectar van onder andere de waardplanten, later in het seizoen ook met dat van andere kruiden zoals akkerdistel en kale jonker. Mannetjes komen gemiddeld één tot twee dagen eerder uit de pop dan vrouwtjes. In het voorjaar patrouilleren mannetjes vooral langs bosranden en brede bospaden, maar ‘s zomers zoeken ze ook in open graslanden naar vrouwtjes. Om voldoende bevruchte eitjes af te zetten, moeten vrouwtjes diverse keren paren. De partnerkeuze is bij deze soort uitgebreid onderzocht. Het blijkt dat mannetjes de meeste aandacht besteden aan maagdelijke vrouwtjes, maar de aantrekkingskracht van vrouwtjes die reeds hebben gepaard neemt weer toe naarmate de laatste paring langer geleden is. Voor vrouwtjes is het voordelig als ze de eerste dagen na de paring niet worden lastiggevallen door mannetjes. Vrouwtjes moeten zich na ongeveer zes dagen opnieuw laten bevruchten als ze met een maagdelijk mannetje hebben gepaard. Na paring met een meer ervaren partner, paren ze gemiddeld al weer na twee dagen opnieuw. Een paring met een maagdelijk mannetje duurt ongeveer twee uur, met een niet-maagdelijk mannetje gemiddeld zeven uur. Ondanks deze verschillen blijkt dat vrouwtjes geen voorkeur voor maagdelijke partners hebben.
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 20-24 mm. De aders op de onderkant van de achtervleugel zijn grijsgroen bestoven. De zwarte vlek in de voorvleugelpunt loopt geleidelijk naar beneden toe en eindigt niet in een rechte lijn. Op de bovenkant van de voorvleugel bevinden zich bij het mannetje één en bij het vrouwtje twee donkergrijze of zwarte vlekken.
Kenmerken rups
Tot 25 mm; lijkt op de rups van P. rapae maar mist de gele rugstreep en heeft zwarte spiracula die elk in een afzonderlijk geel vlekje liggen.
Gelijkende soorten vlinder
Zie het klein koolwitje en het groot koolwitje.
Gelijkende soorten rups
Klein koolwitje (Pieris rapae).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Foto's
Ei-afzet
Rups
Cocon
Vlinder
Museum
Habitat
Verspreiding
Zeldzaamheid
Een zeer algemene standvlinder die verspreid over het hele land voorkomt.
Mobiliteit
Het klein geaderd witje is een zeer mobiele vlinder die tot de 'binnen hun areaal migrerende vlinders' wordt gerekend. Maar van de drie koolwitjes is het klein geaderd witje stellig de soort die het minst trekt. Hij kan zelfs stabiele populaties hebben waar geen zwervende individuen binnenvliegen. Toch wordt de soort geregeld trekkend waargenomen in groepen van andere witjes of, zeldzamer, in groepen die uitsluitend uit soortgenoten bestaan. In 1964 spoelden enkele honderden klein geaderde witjes aan op het strand van Terschelling.
Regionaal
In Nederland is het klein geaderd witje een zeer algemene standvlinder die verspreid over het hele land kan worden gezien. Het verspreidingsgebied lijkt sterk te zijn toegenomen, maar dat is schijn. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt doordat algemene vlinders tegenwoordig ook veel worden geregistreerd, terwijl de waarnemingen uit het begin van de vorige eeuw gebaseerd zijn op literatuurvermeldingen en exemplaren in collecties. Algemene soorten werden toen naar verhouding minder vaak vermeld en verzameld. Vermoedelijk is de werkelijke stand de afgelopen eeuw min of meer gelijk gebleven.
Europa
Op Europese schaal is het klein geaderd witje niet bedreigd en in de meeste landen is het voorkomen stabiel.
Mondiaal
Het klein geaderd witje komt voor van Ierland tot Japan en Noord-Amerika en van Scandinavië tot Noord-Afrika.
 2, Guust de Vries.webp "23230088 pinksterbloem (Cardamine pratensis) 2, Guust de Vries.JPG")
 1, Guust de Vries.webp "23230076 hongaarse raket (Sisymbrium altissimum) 1, Guust de Vries.JPG")
