Klein koolwitje

Pieris rapae

klein koolwitje

Vliegtijd & gedrag

Eind maart-begin juni, half juni-begin september en half juli-half oktober in drie generaties; de tweede en derde generatie overlappen elkaar gedeeltelijk. In zeer gunstige jaren kan zelfs een vierde generatie optreden, die van eind september tot begin november vliegt.

Verspreiding

Levenscyclus

Klein koolwitje

Rups: eind mei-half juli en half augustus-begin oktober. De grotere rupsen eten vooral uit het hart van de koolplant en kunnen daardoor schade veroorzaken. De verpopping vindt plaats onder een natuurlijk of kunstmatig dakje. De soort overwintert als pop. ei-afzetOm een geschikte plaats te vinden waar de eitjes worden afgezet, kan het vrouwtje vrij ver zwerven. Zij heeft een voorkeur voor planten die groeien op beschutte, zonnige plaatsen in een vrij open vegetatie aan bosranden of in de buurt van hagen. Het klein en groot koolwitje verschillen weinig in keuze van de soort waardplant, maar het klein koolwitje heeft een voorkeur voor kleinere planten die op meer beschaduwde plaatsen groeien. Eitjes worden afzonderlijk afgezet, soms in zeer kleine groepjes, zowel op de boven- als de onderkant van het blad. Soms zit het vrouwtje op de onderkant van het blad en zet een eitje met gekromd achterlijf op de bovenzijde af, maar het komt ook voor dat het eitje midden op het blad wordt afgezet.rups en verpoppingJonge rupsen leven solitair of in kleine groepjes en zitten meestal op de bovenkant van de bladeren, vaak in de zon. Ze eten vooral de binnenste bladeren van koolplanten en laten daardoor een vraatspoor van ronde gaten achter. Vanaf het derde stadium leven ze meestal in het hart van de plant. Veel rupsen worden geparasiteerd, onder andere door de sluipwesp Apanteles glomeratus. Rupsen van de voorjaarsgeneratie verpoppen zich soms op de waardplant, maar die van volgende generaties verlaten de waardplant en verpoppen zich op beschutte plaatsen, bijvoorbeeld tegen een gevel of een boomstam. De rups overdekt deze plek met dun spinsel en verpopt zich daarop. Het klein koolwitje overwintert als pop.vlindersDe eerste vlinders vliegen in maart. De dichtheid aan vlinders is hoog, circa 16 tot 76 individuen per hectare. Volwassen vlinders drinken vrij veel nectar. Er zijn in Nederland maar liefst 130 soorten nectarplanten bekend. Het vaakst wordt het klein koolwitje voedselzoekend waargenomen op kool (dus ook als nectarplant), vlinderstruik, akkerdistel en grote kattenstaart. Tijdens de paring draagt het mannetje zowel sperma als voedingsstoffen aan het vrouwtje over. Deze voedingsstoffen worden gebruikt voor de ontwikkeling van de eitjes. Deze extra voedingsstoffen zijn de reden dat monogame vrouwtjes ongeveer veertig eitjes per dag afzetten terwijl vrouwtjes die met verschillende partners hebben gepaard, gemiddeld vijftig eitjes afzetten die bovendien groter zijn.

Verspreiding

Het klein koolwitje komt voor van Ierland tot Japan en Noord-Amerika en van Scandinavië tot Noord-Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland.

Benaming

  • Engelse naam Small White
  • Duitse naam Kleiner Kohlweissling
  • Franse naam Petit Blanc du Chou
  • Oud Nederlandse naam klein witje
    knollewitje
    koolwitje
  • Synoniemen Artogeia rapae

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam

Toelichting wetenschappelijke naam
Pieris: Pieris is een van de muzen (Pierides) die op de berg Pierus woonden, dicht bij de Olympus.rapae: Brassica rapa is raapzaad, een waardplant

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Trends

Onderstaande diagrammen tonen de veranderingen van de talrijkheid in de loop van de tijd. De gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk Meetnet Vlinders (CBS / De Vlinderstichting) en de Nationale Databank Flora en Fauna.

Herkenning

Voorvleugellengte: 21-27 mm. De zwarte vlek op de bovenkant van de voorvleugelpunt loopt langs de vleugelrand niet door tot beneden de zwarte vlek op het midden van de voorvleugel. Bovendien eindigt deze vlek aan de onderkant in een rechte lijn. De aders op de onderkant van de achtervleugel zijn niet grijsgroen bestoven. Zowel het mannetje als het vrouwtje heeft op de voorvleugel twee vlekken; bij het vrouwtje zijn deze vlekken groter en zwarter dan bij het mannetje.

Habitat

De Vlinderstichting beschermt al 40 jaar vlinders en libellen. Wij vinden dat zij overal waar ze in de natuur thuis horen ook daadwerkelijk moeten voorkomen.

Akkerranden

Bosranden

Dijken

Houtwallen

Parken

Ruigten

Tuinen

Planten

Damastbloem

Grijskruid

Kool

Look-zonder-look

Oost-Indische kers

Pinksterbloem

Raket

Reseda

Sleedoorn

Waterkers

Zandkool

Zeeraket

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden