Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Kleine herculesspanner

Cepphis advenaria

Vliegtijd & gedrag

Eind april-half juli in één generatie. De vlinders worden overdag soms van de waardplant opgejaagd. Ze komen ´s nachts in kleine aantallen op licht en gaan dan vaak naast de lichtval zitten. De vrouwtjes worden ook af en toe laat in de middag vliegend rond braamplanten waargenomen.

Kleine herculesspanner

Verspreiding in Nederland

Kleine herculesspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Kleine herculesspanner

Rups: juli-september. De soort overwintert als pop in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-17 mm. Rust met halfopen, boven de rug gehouden vleugels. De geringe grootte, de karakteristieke goudkleurige tekening en de grijze grondkleur zijn eveneens goede kenmerken; soms komen meer roodachtige exemplaren voor. Op de achtervleugel bevindt zich een duidelijke stip. De franje is opvallend geblokt. Het mannetje heeft geveerde antennen.

Gelijkende soorten rups

Kan verward worden met jonge rupsen van het herculesje (Selenia dentaria), het lindeherculesje (Selenia lunularia) en de halvemaanvlinder (Selenia tetralunaria). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor, vooral op de zandgronden in het binnenland en lokaal in de duinen. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen vrij algemeen in de Vlaamse Ardennen en ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel; zeldzamer in West- en Noord-Oost-Vlaanderen. In Wallonië wijdverbreid en lokaal algemeen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Bijna alle Europese landen. Van Noord-Spanje via de gematigde zone tot Oost-Azië, in het noorden tot Zuid-Scandinavië en in het zuiden tot Noord-Italië en de Balkan.

Habitat

Zonnige open bossen met lage begroeiing langs de paden en oude struwelen.

Waardplant

Bospaden

Bosranden

Bossen

Open plekken in het bos

Struwelen

Planten

Vooral bosbes.

Waardplant

Bosbes

Benaming

  • Engelse naam Little Thorn
  • Duitse naam Zackensaum-Heidelbeerspanner
  • Franse naam l’Épione étrangère
  • Oud Nederlandse naam herculesje
  • Synoniemen Epione advenaria
    Ennomos advenaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Voor herculesspanner zie bij Selenia dentaria.Deze soort is ontegenzeglijk kleiner dan S. dentaria maar verdere relatie is niet duidelijk. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Cepphis: kepphos is een kleine zeevogel; waarschijnlijk zonder enthomologische betekenis.advenaria: advena is een bezoeker, een gast. Mogelijk doelt Hübner op de oorsprong van dit beestje: vele vrienden stuurden hem materiaal van heinde en ver.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1790)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden