Kleine voorjaarsuil

Orthosia cruda

Vliegtijd & gedrag

Begin maart-half mei in één generatie. De vlinders komen op licht, smeer en wilgenkatjes.

Kleine voorjaarsuil

Verspreiding in Nederland

Kleine voorjaarsuil

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Kleine voorjaarsuil

Rups: april-juni. De rups foerageert ´s nachts en verbergt zich overdag tussen samengesponnen bladeren van de waardplant. De soort overwintert als pop in een cocon in de grond, vaak dicht bij een boomstam.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-15 mm. Deze uil is goed van andere voorjaarssoorten te onderscheiden door de geringe grootte, de doorgaans lichte kleur en het gelijkmatige uiterlijk. De voorvleugel heeft een enigszins ruw aandoend spikkelig uiterlijk door de verspreid over de vleugel liggende zwartachtige schubben. Van de tekening zijn meestal alleen de smalle niervlek en soms de lichte golflijn goed te zien. De dwarslijnen zijn meestal slechts zichtbaar als rijen zwartachtige stippen; soms zijn ook de lijnen zelf vaag zichtbaar. De grondkleur is doorgaans lichtbruin, soms iets donkerder, met een grijsachtige of roodachtige tint. Soms komen donkerbruine exemplaren voor of vlinders die witachtig bestoven zijn.

Kenmerken rups

Tot 30 mm; lichaam groen of bruin; de groene vorm met witte spikkels en gele ringen tussen de segmenten; over de rug een witte middenstreep en langs de spiracula een brede, witte lengteband met groene of roze zweem. De bruine vorm heeft duidelijke, zwarte vlekken; over de rug een brede witte middenstreep met aan weerszijden een smallere witte lengtestreep; beide vormen hebben op het elfde segment een brede witte dwarsstreep over de rugzijde; kop groenachtig of okerachtig wit met donkerder stippen.

Gelijkende soorten vlinder

De eikenvoorjaarsuil (O. miniosa) is groter, heeft een gekartelde middenband en heeft een rozeachtig witte achtervleugel. Zie ook de tweestreepvoorjaarsuil (O. cerasi) en de vroege eikenuil (Agrochola ruticilla).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over vrijwel het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land. Lokaal in (enorm) hoge aantallen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Het Iberisch schiereiland via Europa tot Rusland. Naar het noorden tot Zuid-Scandinavië. In het zuiden Marokko, Tunesië, de Balkan, Griekenland en Klein-Azië tot de Zwarte Zee.

Habitat

Vooral loofbossen, struwelen, heiden; soms tuinen.

Waardplant

Heiden

Loofbossen

Struwelen

Tuinen

Planten

Vooral eik; ook berk, hazelaar, wilg, iep, lijsterbes, sleedoorn en spaanse aak.

Waardplant

Berk

Eik

Esdoorn

Iep

Kornoelje

Lijsterbes

Sleedoorn

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Small Quaker
  • Duitse naam Kleine Kätzcheneule
  • Franse naam la Téniocampe ambiguë
    l’Orthosie farineuse
  • Synoniemen Taeniocampa cruda
    Orthosia pulverulenta
    Taeniocampa pulverulenta
    Monima pulverulenta

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Voorjaarsuilen vliegen vroeg in het jaar. De meeste zijn Orthosia-soorten.Deze soort is beslist de kleinste van onze voorjaarsuilen. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Orthosia: orthosis is recht maken. De aandacht wordt erop gevestigd dat dit genus anders is dan b.v. dat van Lacanobia, dit genus heeft een rechte subterminale lijn. Orthosia was ook een aanroepnaam van Artemis en waarschijnlijk had Ochsenheimer beide mogelijkheden in gedachten.cruda: crudus is onrijp, te vroeg. Naar de vroege verschijningsdatum van deze soort in het voorjaar.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden