Verdwenen (voorlopige rode lijst)

Klokjesdwergspanner

Eupithecia denotata

Vliegtijd & gedrag

Begin mei-begin augustus in één generatie. De vlinders komen soms op licht; verder worden ze nauwelijks gezien.

Klokjesdwergspanner

Verspreiding in Nederland

Klokjesdwergspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Klokjesdwergspanner

Rups: augustus-oktober. De rups leeft op de bloemen en de vruchten van de waardplant. De soort overwintert als pop in de strooisellaag.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 11-13 mm. De tamelijk brede voorvleugel heeft een gebogen voorrand en een gelijkmatige bruinachtige grondkleur. Langs de voorrand van de voorvleugel liggen geen duidelijke vlekken, waardoor deze soort te onderscheiden is van enkele andere rood- of grijsachtig bruine Eupithecia-soorten. De middenstip is langwerpig, meestal vrij groot en opvallend. De rest van de vleugeltekening is zeer variabel, van geheel ongetekend tot getekend met een witte golflijn en zwarte aderlijntjes en vaak een lichte dwarsband tussen de golflijn en de middenstip. Het achterlijf heeft geen zwarte band.

Kenmerken rups

20-22 mm. Lijf lichtbruin met iets donkerder dorsale en sudorsale lijnen waartussen scheve bruine tekentjes op de rug; de kop is klein en voornamelijk donkerbruin.

Gelijkende soorten vlinder

De drievlekdwergspanner (E. trisignaria) is kleiner. De eppedwergspanner (E. selinata) is kleiner en heeft een minder langgerekte voorvleugel. Zie ook de egale dwergspanner (E. absinthiata) en de beverneldwergspanner (E. pimpinellata).

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. De soort komt vanwege de relatie met ruig klokje voor in Zuid-Limburg en de Achterhoek; als rups plaatselijk algemeen. Ook uit Zeeland is deze soort gemeld en met de tegenwoordige aanplant van diverse gekweekte soorten klokjes in tuinen, zou deze dwergspanner ook op andere plaatsen kunnen worden waargenomen.

België

Zeer zeldzaam. Tot voor kort als verdwenen beschouwd, maar recent waargenomen in Vlaams-Brabant en Luxemburg. Er is onvoldoende data om de soort te beoordelen voor de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Spanje via West- en Midden-Europa inclusief de Britse eilanden naar het oosten tot Centraal-Azië en China (noordelijk Tibet). In Scandinavië tot de 64e breedtegraad, in het zuiden tot het noordelijke Middellandse Zeegebied, de Balkan en Kazachstan.

Habitat

Bosranden en brede bospaden, struwelen en ruige graslanden op vochtige en kalkrijke bodem; soms drogere graslanden en heiden.

Waardplant

Bospaden

Bosranden

Graslanden

Heiden

Kalkgraslanden

Ruige graslanden

Struwelen

Planten

Ruig klokje; in tuinen ook gekweekte soorten klokjes.

Waardplant

Klokje

Benaming

  • Engelse naam Campanula Pug
  • Duitse naam Nesselglockenblumen-Blütenspanner
  • Franse naam l’Eupithécie des campanules
  • Synoniemen Tephroclystia denotata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.Ruig klokje is de belangrijkste waardplant van deze dwergspanner. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.Denotata: denotatus is verschillend; deze soort verschilt van nabije verwanten zonder dat daar duidelijke kenmerken aan ten grondslag liggen.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1813)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden