Gevoelig (voorlopige rode lijst)

Kruiskruiddwergspanner

Eupithecia expallidata

Vliegtijd & gedrag

Eind juni-eind augustus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen op licht. Overdag worden ze soms opgejaagd van de waardplant.

Kruiskruiddwergspanner

Verspreiding in Nederland

Kruiskruiddwergspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Kruiskruiddwergspanner

Rups: augustus-oktober. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag (soms twee jaren). De eiafzetting vindt vlak bij de bloem of de knop van de waardplant plaats.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-13 mm. Een grote, lichtgekleurde rozeachtig bruine dwergspanner met een brede en afgeronde voorvleugel. Langs de voorrand bevinden zich drie of vier opvallende zwarte vlekken, de middenstip is groot en langgerekt en de lichte vlek in de binnenrandhoek is nauwelijks zichtbaar of zelfs afwezig. De centrale dwarslijnen bestaan uit rijen zwarte stippen. De franje is zwak geblokt en op het achterlijf bevindt zich een zwarte band.

Kenmerken rups

22-24 mm. Lijf gewoonlijk iets tussen geel en groen met een donkerder gekleurde ruglijn die dikker is in het midden van ieder segment en met minder duidelijke subdorsale lijnen.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de drievlekdwergspanner (E. trisignaria), de hopdwergspanner (E. assimilata) en de wat grotere afgevlogen vrouwtjes van de egale dwergspanner (E. absinthiata).

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Een soort die voorkomt in Zuid-Limburg. Er zijn ook recente meldingen uit Zuid- en Noord-Holland. RL: gevoelig.

België

Zeer zeldzaam. In Vlaanderen slechts enkele recente waarnemingen in Limburg en Vlaams-Brabant. In Wallonië lokaal in Luik, Luxemburg en Namen. De soort staat als Regionaal Uitgestorven op de Rode Lijst Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van West-Europa tot Rusland en van Zuid-Scandinavië tot de noordelijke landen van de Middellandse Zee. Volgens Weigt slechts sporadisch in Midden-Europa.

Habitat

Brede bospaden en open plekken in het bos, vooral plekken waar recent gekapt is.

Waardplant

Bospaden

Kapvlakten

Open plekken in het bos

Planten

Vooral kruiskruid en guldenroede.

Waardplant

Guldenroede

Kruiskruid

Benaming

  • Engelse naam Bleached Pug
  • Duitse naam Fuchs’-Kreuzkraut-Blütenspanner
  • Franse naam l’Eupithécie délavée
  • Synoniemen Tephroclystia expallidata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.Kruiskruidsoorten zijn belangrijke waardplanten van deze dwergspanner. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.Expallidata: expallidus is uiterst bleek.

Auteursnaam en jaartal
Doubleday, 1856

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden