Gevoelig (voorlopige rode lijst)

Late heide-uil

Xestia agathina

Vliegtijd & gedrag

Half augustus-eind september in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen, vooral die van struikhei. In de schemering en opnieuw later in de avond kunnen ze vliegend boven de heide worden waargenomen.

Late heide-uil

Verspreiding in Nederland

Late heide-uil

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Late heide-uil

Rups: augustus-juni. De rups foerageert ´s nachts op de jonge uitlopers van de waardplant en verbergt zich overdag laag bij de grond. De soort overwintert als jonge rups en verpopt zich in de strooisellaag of losse aarde.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-16 mm. Een vast kenmerk bij deze bont getekende Xestia-soort is de kleine lichte strokleurige, tamelijk langgerekte ringvlek in de zwarte wigvormige vlek op de voorvleugel. Langs de voorrand ligt een brede lichtgekleurde strook. De dunne donkere, aan de binnenzijde licht afgezette binnenste dwarslijn is diep getand, maar vaak onduidelijk. Aan de binnenzijde van de golflijn bevinden zich pijlvormige vlekken. De kleur van de voorvleugel varieert van licht grijsachtig bruin via roodachtig bruin tot bijna zwart en is gemarmerd met roodachtig bruin of bestoven met grijs of wit. Het mannetje heeft licht geveerde antennen.

Kenmerken rups

Tot 30 mm; lichaam varieert in kleur van helder groen tot grijsachtig groen of bruin met over de rug drie brede witte lengtestrepen en twee rijen zwarte balkjes; onder de lijn van de spiracula een brede, witachtige lengteband, die door een aantal oranje, roodachtig bruine, bleek purperen of groene vlekjes wordt gebroken; kop geelachtig bruin met twee donkerder strepen.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de grijze heide-uil (Violaphotia molothina), graanworteluil (Euxoa tritici) en de granietuil (Lycophotia porphyrea).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Komt zeer verspreid en lokaal voor in de oostelijke helft van het land. RL: gevoelig.

België

Zeer zeldzaam. Slechts enkele recente vindplaatsen in de Antwerpse en Limburgse Kempen; lokaal soms vrij algemeen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

West-Europa en delen van Midden-Europa: Portugal, Spanje, Frankrijk, de Britse eilanden (tot de Orkney-eilanden), België, Nederland, Duitsland, Denemarken, Zwitserland, Midden-Italië; ook opgaven uit Polen en Estland.

Habitat

Vochtige heiden.

Waardplant

Heiden

Planten

Struikhei en dophei.

Waardplant

Dopheide

Struikhei

Benaming

  • Engelse naam Heath Rustic
  • Duitse naam Heidekraut-Bodeneule
  • Franse naam la Noctulelle agathine
  • Synoniemen Agrotis agathina
    Amathes agathina

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De waardplanten van deze uil zijn heidesoorten.Het is een echte najaarssoort, de vliegtijd ligt vooral in september. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Xestia: xestos is opgewreven, glad, naar de glimmende voorvleugels van een aantal soorten in dit genus.agathina: agatha is de latijnse naam voor Agde een Frans stadje bij Montpellier, daar komt het type-exemplaar vandaan.

Auteursnaam en jaartal
(Duponchel, 1827)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden