Bedreigd (voorlopige rode lijst)

Lindeherculesje

Selenia lunularia

Vliegtijd & gedrag

Half april-half augustus in twee generaties. De vlinders worden zelden gezien, behalve laat in de nacht op licht.

Lindeherculesje

Verspreiding in Nederland

Lindeherculesje

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Lindeherculesje

Rups: juni-augustus. De soort overwintert als pop in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16-22 mm. Rust met open half omhoog gehouden vleugels en houdt de voorvleugels enigszins gekruld. De kleur van de voorvleugel varieert van bleek strogeel tot roodachtig bruin. De vlinders van de tweede generatie zijn kleiner, levendiger gekleurd en duidelijker getekend; ook hebben ze soms een roze tint. De buitenste dwarslijn op de bovenzijde van de voorvleugel loopt langs de kleine zilverkleurige maanvormige vlek en is óf vrijwel recht óf enigszins golvend (soms een geringe knik in de voorste helft). De achterrand van de achtervleugel is opvallend gekarteld en heeft een diepe insnijding in het midden.

Kenmerken rups

Tot 38 mm; lichaam varieert in kleur van donker grijsachtig bruin tot groenachtig bruin of licht roodachtig bruin; het derde paar poten van de thorax is knopvormig; op de rugzijden van de segmenten vijf en acht dubbele, wratachtige uitwassen; kop zwart of bruin, vrij plat en vierhoekig in uiterlijk.

Gelijkende soorten vlinder

De halvemaanvlinder (S. tetralunaria) heeft een donkere vlek vlak bij de achterrand op de bovenzijde van de achtervleugel en minder gekartelde vleugels; de maanvormige vlek op de voorvleugel is bij de halvemaanvlinder groter en de daarlangs lopende dwarslijn is bij de voorrand duidelijk gebogen. Zie ook het herculesje (S. dentaria).

Gelijkende soorten rups

Herculesje (Selenia dentaria) en halvemaanvlinder (Selenia tetralunaria). Jonge rupsen kunnen ook verward worden met de rups van de kleine herculesspanner (Cepphis advenaria).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Een soort die vooral voorkomt in de zuidelijke helft van het land; ook lokaal in de duinen en op de zandgronden. RL: bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land, maar doorgaans waargenomen in lage aantallen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Komt in nagenoeg alle Europese landen voor, in het oosten tot de Oeral en als ssp. kuldjana (Wehrl, 1940) tot het westen van Centraal-Azië; in het zuiden Marokko, het Iberisch Schiereiland het Middellandse Zeegebied, Klein-Azië, het Zwarte Zeegebied en de Kaukasus en in het noorden tot Zuid-Scandinavië.

Habitat

Open bossen en struwelen.

Waardplant

Bossen

Struwelen

Planten

Diverse loofbomen, waaronder berk, wilg en sleedoorn. In Finland grauwe els, es en zomereik.

Waardplant

Berk

Eik

Els

Es

Sleedoorn

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Lunar Thorn
  • Duitse naam Zweistreifiger Mondfleckspanner
  • Franse naam l’Ennomos lunaire
    le Croissant
  • Synoniemen Selenia lunaria
    Ennomos lunaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Lindeherculesje is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in ‘Onze vlinders’ (begin vorige eeuw).De achtergrond van deze naam blijft onduidelijk. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Selenia: selene is de maan, vanwege de sikkelvormige discale vlekken.lunularia: lunula is een maantje, naar de maanvormige discale vlekken.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1788)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden