Vliegtijd & gedrag
Eind juni-eind oktober in één generatie. De vlinders komen op licht en zwerven daarbij soms ver van het leefgebied vandaan. De vlinders nemen geen voedsel op.
- Ga direct naar
- Levenscyclus
- Herkenning
- Foto's
- Habitat & Waardplanten
Verspreiding in Nederland
Trends
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Levenscyclus
Lisdoddeboorder
Rups: april-juli. De rups leeft in de stengel van de waardplant, eerst bovenin en later dieper naar beneden. Tijdens de groei wisselt de rups diverse malen van plant en laat daarbij opvallende gaten achter in de stengels. De verpopping vindt plaats met de kop naar beneden in de stengel van de laatste plant waarin hij gefoerageerd heeft of in een dode stengel. De soort overwintert als ei.
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 18-24 mm. De voorrand en de achterrand van de brede voorvleugel vormen een vrijwel rechte hoek; de vleugelpunt is bij het mannetje iets scherper dan bij het vrouwtje. Op de tamelijk effen voorvleugel vallen de lichte aders op, waarop en waarlangs een zwartachtige spikkeling te zien is; langs de hoofdader is daardoor een duidelijke donkere veeg zichtbaar. In het zoomveld zijn de lichte aders donker omzoomd en daartussen liggen zeer kleine zwartachtige pijlvlekjes; ook de halvemaanvormige vlekjes of streepjes van de franjelijn zijn goed zichtbaar. Het mannetje heeft een roodachtig bruine grondkleur; het duidelijk grotere vrouwtje is licht strokleurig, soms met een donkerdere grijsachtige tint. Soms komen donkerbruine tot zwartachtige exemplaren voor met minder opvallende, voornamelijk donkere aders en relatief weinig tekening; bij deze vlinders vallen de drie lichte vlekjes langs de voorrand dicht bij de vleugelpunt op, evenals de serie lichte vlekjes in de franje.
Kenmerken rups
Tot 60 mm; lang en slank; bleek geelachtig bruin met roodachtige zweem en iets donkerder rug; over de zwarte spiracula een lichte lengtestreep; nekschild op segment één roodachtig bruin; kop roodachtig bruin.
Gelijkende soorten vlinder
De herfst-rietboorder (Rhizedra lutosa) heeft een smallere, spitser toelopende voorvleugel en mist de uit streepjes bestaande franjelijn. De egelskopboorder (Globia sparganii) is kleiner en onderscheidt zich vooral door de dikke zwarte rand langs binnenste lob van de niervlek; het zoomveld is minder contrastrijk doordat de aders niet lichter van kleur zijn dan de grondkleur. Zie ook de oostelijke uil (Fabula zollikoferi) en het rietluipaard (Phragmataecia castaneae). Deze vier soorten missen bovendien de pijlvlekjes.
Foto's
Rups
Cocon
Vlinder
Verspreiding
Zeldzaamheid
Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.
België
In Vlaanderen vrij algemeen. Wijdverbreid in alle provincies, maar in lage dichtheden. In Wallonië zeer zeldzaam, met slechts enkele recente waarnemingen in Henegouwen, Luxemburg en Namen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Noord-Afrika (Marokko, Egypte), Europa (noordelijk tot Schotland en Midden-Scandinavië), Voor-Azië en Midden-Azië. In Zuid-Europa alleen zeer lokaal, maar bij gericht zoeken zal het voorkomen talrijker blijken te zijn (Hacker, 1989).
, Guust de Vries.webp "23330060 grote lisdodde (Typha latifolia), Guust de Vries.JPG")
