Oranje agaatspanner

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-19 mm. De grondkleur kan variëren van helder bruinachtig oranje tot licht- of donkerbruin, soms met een roodachtige tint; kenmerkend is de witte waas die in wisselende mate op de vleugel aanwezig is. Een belangrijk kenmerk is de brede V-vormige middenband op de voorvleugel; de wit afgezette buitenrand hiervan bezit een aantal opvallende ronde uitstulpingen. Een ander opvallend kenmerk is het witte streepje in de vleugelpunt dat vaak onderdeel is van een min of meer driehoekige oranje of bruine vlek. Het vrouwtje is veel kleiner dan het mannetje en heeft een smallere voorvleugel.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone agaatspanner (E. populata) heeft geen witte waas over de vleugel en heeft een donker streepje in de vleugelpunt; bovendien heeft de middenband geen uitgesproken V-vorm, maar wel twee min of meer stompe uitsteeksels aan de buitenrand. De bessentakvlinder (E. mellinata) heeft een scherpe punt aan de buitenrand van de middenband en heeft een andere rusthouding.

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt voor in de duinen en in de heidegebieden in Noord-Nederland; op andere plaatsen verspreid over het land minder algemeen. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen vrij zeldzaam, maar wijdverbreid ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel. Zeldzaam in Oost- en West-Vlaanderen. In Wallonië wijdverbreid ten zuiden van Samber en Maas. De soort staat als Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Zuidwest- en West-Europa inclusief de Britse eilanden oostwaarts via Rusland tot de Oeral en tot Altaj en het Amoergebied; in het noorden tot boven de poolcirkel, naar het zuiden tot de Alpen en de Karpaten. Ook in Noord-Amerika.