Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Oranje o-vlinder

Pyrrhia umbra

Vliegtijd & gedrag

Eind mei-half september in één generatie. De vlinders vliegen vooral vanaf de schemering, maar zijn soms ook overdag actief. Ze komen op licht en in mindere mate op smeer en bezoeken bloemen.

Oranje o-vlinder

Verspreiding in Nederland

Oranje o-vlinder

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Oranje o-vlinder

Rups: juli-augustus. De rups leeft van de bloemen en de vruchten van enkele kruidachtige planten en van de bladeren van enkele loofbomen. De soort overwintert als pop in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16-19 mm. De voorvleugel van deze stevig gebouwde uil heeft een vrijwel rechte voorrand en een duidelijk afstekende, weinig variabele tekening. De grondkleur van het wortelveld en het middenveld is oranje of oranjegeel (soms oranjebruin); het zoomveld en de franje zijn rozeachtig bruin. De donkere, licht gebogen, diagonaal lopende buitenste dwarslijn vormt de scheiding tussen deze beide delen van de voorvleugel. Hoewel de mate van contrast enigszins variabel is, is deze tweedeling altijd aanwezig. Op de vleugel zijn verder een roodachtige eerste, binnenste en middelste dwarslijn te zien; de binnenste is opvallend getand. De ringvlek en de niervlek hebben dezelfde kleur als de ondergrond, maar zijn roodachtig omlijnd. Ook de roodachtige aders en de onregelmatige golflijn zijn duidelijk zichtbaar. De achtervleugel is geelachtig met een brede zwartachtige band in het zoomveld en een grote donkere, diffuse halvemaanvormige vlek.

Kenmerken rups

Tot 37 mm; lichaam zeer variabel in kleur van groen tot bruin, roze, grijs of zwartachtig; over de rug meestal een donkere middenstreep met aan weerszijden een lichtere lengtestreep; onder de lijn van de spiracula een witte of gele lengtestreep; kop lichtgroen of bruin.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de goudgele boorder (Gortyna flavago).

Gelijkende soorten rups

Katoendaguil (Helicoverpa armigera), lichte daguil (Heliothis viriplaca), heidedaguil (Heliothis maritima) en vlekdaguil (Heliothis peltigera). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen zeldzaam, maar wijdverbreid, met concentraties aan vindplaatsen in de kuststreek, Antwerpen en Limburg. In Wallonië recente waarnemingen uit alle provincies behalve Henegouwen, maar vooral in de Viroinvallei en de Gaume gezien. De soort staat als Ernstig Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Bijna in heel Europa, van Zuid-Spanje en Sicilië tot Zuid-Schotland, Zuid-Noorwegen, Midden-Zweden en Midden-Finland. Via Klein- en Voor-Azië tot Iran, Afganistan, Pakistan en Nepal; ook Centraal-Azië tot Japan.

Habitat

Graslanden, duinen en open bossen.

Waardplant

Bossen

Duinen

Graslanden

Planten

Stalkruid, wilgenroosje, walstro en zeepostelein; ook diverse loofbomen zoals zwarte els en wilg.

Waardplant

Braam

Els

Stalkruid

Vlasbekje

Walstro

Wilg

Wilgenroosje

Zeepostelein

Benaming

  • Engelse naam Bordered Sallow
  • Duitse naam Umbra-Sonneneule
  • Franse naam la Chrysographe
    la Noctuelle marginée
  • Oud Nederlandse naam geraniumuiltje
  • Synoniemen Chariclea umbra
    Heliothis marginata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Oranje o-vlinder is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in ‘Onze vlinders’ (begin vorige eeuw).De oranje ringvlek is keurig rond en duidelijk aanwezig in het eveneens oranje vleugelveld. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Pyrrhia: purrhos is met de kleur van een vlam, naar de oranjebruine grondkleur van de soorten die Hübner in dit genus bij elkaar bracht.umbra: umbra is een schaduw, naar de terminale schaduw op de achtervleugel.

Auteursnaam en jaartal
(Hufnagel, 1766)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden