Bedreigd (voorlopige rode lijst)

Roodbruine vlekuil

Amphipoea oculea

Vliegtijd & gedrag

Begin juli-begin oktober in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen; overdag worden ze geregeld aangetroffen op jakobskruiskruid.

Roodbruine vlekuil

Verspreiding in Nederland

Roodbruine vlekuil

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Roodbruine vlekuil

Rups: april-juni. De rups leeft in de onderste delen van de stengel en in de wortelstok van de waardplant. De verpopping vindt plaats in de grond. De soort overwintert als ei.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-15 mm. De grondkleur van deze uil en de andere Amphipoea-soorten varieert van lichtbruin of olijfbruin tot donker roodachtig bruin. Kenmerkend is het grote aantal fijne zwarte dwarslijnen, die variëren in intensiteit. Er zijn minstens twee geschulpte binnenste dwarslijnen, twee gebogen buitenste dwarslijnen, een vrij brede middelste dwarslijn en een golflijn aanwezig; soms is ook een (dubbele) eerste dwarslijn zichtbaar in het wortelveld. De ringvlek en de niervlek zijn geel, oranje of wit en vallen duidelijk op. Exemplaren van de roodbruine vlekuil zijn gemiddeld iets kleiner dan de beide andere soorten en hebben een relatief bredere voorvleugel met een duidelijkere lijnentekening; bovendien zijn ze minder gebonden aan vochtige situaties dan de andere Amphipoea-soorten. Een meestal goed kenmerk om deze soort van de beide andere te onderscheiden is de gebroken of geringde niervlek.

Gelijkende soorten vlinder

De drie Amphipoea-soorten die in Nederland voorkomen lijken sterk op elkaar en zijn in de meeste gevallen op grond van uiterlijke kenmerken niet of nauwelijks met zekerheid van elkaar te onderscheiden. Ze hebben een vrijwel identieke vleugelvorm en -tekening en dezelfde mate van variatie. Genitaliënonderzoek is dus noodzakelijk om met zekerheid de juiste soort vast te stellen. De verschillen in de mannelijke genitaliën zijn als volgt: A. lucens: het grijporgaan heeft twee armen, waarvan de één langer is dan de ander; de twee rijen stekels op de cucullus overlappen elkaar niet. A. fucosa: het grijporgaan heeft twee armen, waarvan de één langer is dan de ander; de binnenste rij stekels op de cucullus overlapt de buitenste rij voor meer dan de helft. A. oculea: het grijporgaan heeft twee armen van ongeveer gelijke lengte.

Gelijkende soorten rups

Zie de hoogveenvlekuil (A. lucens), de geelbruine vlekuil (A. fucosa), de halmrupsvlinder (Mesapamea secalis), het weidehalmuiltje (M. secalella) en de gele lis-boorder (Helotropha leucostigma).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral voor in de duinen en lokaal in de zandgronden in het binnenland; daarbuiten schaars of ontbrekend. RL: bedreigd.

België

Vrij zeldzaam maar wijdverbreid ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel; zeldzamer in Oost- en West-Vlaanderen. Lokaal algemeen. In Wallonië wijdverbreid. Er is onvoldoende data om de soort te beoordelen voor de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Europa noordelijk tot Noord-Schotland, Zuid-Noorwegen, Midden-Zweden en Midden-Finland. Naar het zuiden tot Noord-Spanje, Midden-Italië en Midden-Griekenland. Voor-Azië en Midden-Azië naar het oosten tot Issyk-Koel (Heydemann, 1931).

Habitat

Graslanden, moerassen, bosranden, heiden, schorren, kwelders en slikken.

Waardplant

Bosranden

Graslanden

Heiden

Kwelders/schorren/slikken

Moerassen

Planten

Diverse grassen, waaronder straatgras en ruwe smele; ook groot hoefblad.

Waardplant

Beemdgras

Groot hoefblad

Smele

Benaming

  • Engelse naam Ear Moth
  • Duitse naam Rotbraune Stengeleule
  • Franse naam la Noctuelle éclatante
  • Synoniemen Hydraecia oculea
    Hydroecia oculea
    Apamea oculea
    Hydroecia nictitans
    Helotropha nictitans
    Luperina nictitans

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De drie Amphipoea-soorten zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. Deze vlekuil heet roodbruin te zijn. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Amphipoea: amphi is rond, omgeven door en poa, poia is gras, naar het habitat van deze soorten.oculea: oculeus is met ogen, naar de kenmerkende vorm van de niervlek (kenmerkend voor oculea én voor fucosa).

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1761)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden