Sint-jansvlinder

Zygaena filipendulae

Vliegtijd & gedrag

Eind mei-eind augustus in één generatie. De vlinders bezoeken bloemen van onder andere distels. De mannetjes maken patrouillevluchten, op zoek naar onbevruchte vrouwtjes.

Sint-jansvlinder

Verspreiding in Nederland

Sint-jansvlinder

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Sint-jansvlinder

Rups: september-juni. De rups overwintert één-, soms tweemaal en verpopt zich in een cocon, die goed zichtbaar tegen een grasstengel of een andere plant is aangebracht.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 15-19 mm. Een bloeddrupje met zes rode vlekken op de voorvleugel: de rode vlek aan de vleugelbasis is gescheiden door een ader en telt voor twee. Er komt ook een afwijkende vorm voor met gele vlekken en een gele achtervleugel.

Kenmerken rups

Tot 22 mm; plomp en gedrongen lichaam met abrupt afgeknotte uiteinden; groenachtig geel met een dubbele rij zwarte vlekken op de rug, aan weerszijden van deze zwarte vlekken een rij gele vlekjes; aan weerszijden van het lichaam ook een rij zwarte vlekjes, die bij bleke exemplaren kunnen ontbreken; bij sommige vormen zijn de zwarte vlekken dusdanig vergroot, dat de rupsen praktisch geheel zwart zijn; in het lichaam ingetrokken kop.

Gelijkende soorten vlinder

Door de rood met zwarte tekening en de op elkaar lijkende Nederlandse namen, wordt deze soort door beginnende (nacht)vlinderaars wel verward met de sint-jacobsvlinder (Tyria jacobaeae) die eveneens overdag actief is en vrij algemeen voorkomt. Ook is verwarring mogelijk met de vijfvlek-sint-jansvlinder (Z. trifolii) en de kleine sint-jansvlinder (Z. viciae).Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen de drie Zygaena-soorten.

Gelijkende soorten rups

Vijfvlek-sint-jansvlinder (Zygaena trifolii).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land. In Vlaanderen wijdverbreid maar achteruitgaand. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Komt voor in het hele vaste land van Europa. Ontbreekt in delen van Zuid-Spanje en Portugal en ook op de eilanden van de westelijke Middellandse Zee. Verbazingwekkende dichtheden in Engeland, Schotland en Ierland en ook in Scandinavië. In Midden- en Oost-Europa zijn nergens noemenswaardige verbreidingsplaatsen. Komt wel voor rond de Zwarte Zee (Turkije, Roemenië, Bulgarije en de Krim), inclusief de Kaukasus; in Libanon zitten de zuidelijkste voorposten. In oostelijke richting tot aan de Wolga.

Habitat

Bloemrijke graslanden, wegbermen, kalkgraslanden, weilanden, brede bospaden en duinen.

Waardplant

Bospaden

Duinen

Graslanden

Kalkgraslanden

Wegbermen

Weilanden

Planten

Gewone rolklaver en moerasrolklaver.

Waardplant

Rolklaver

Benaming

  • Engelse naam Six-spot Burnet
  • Duitse naam Sechsfleck-Widderchen
  • Oud Nederlandse naam bloedvlekvlinder
    zes-stippige st.jansvlinder

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Sint-jansvlinder is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in ‘Onze vlinders’.De vliegtijd begint rond 24 juni, de naamdag van Sint Jan. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Zygaena: zugaina is hamerkophaai. Dat deze naam (later) werd gebruikt voor het genus Zygaena is toeval en heeft niet te maken met de vorm van de antennes. Fabricius hield van woordspelingen en raadseltjes hetgeen het begrijpen van achtergronden van de naamgeving niet duidelijker maakt.filipendulae: Spiraea filipendula, tegenwoordig Filipendula vulgaris is knolspirea, door Linnaeus foutief aangeduid als de waardplant.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden