Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Slawortelboorder

Pharmacis lupulina

Vliegtijd & gedrag

Begin mei tot eind juni in één generatie. De vlinders vliegen vooral in de schemering en komen gewoonlijk tijdens het eerste uur na zonsondergang op licht. De mannetjes zijn ook in de namiddag actief; ze vliegen laag boven de vegetatie zigzaggend rond, op zoek naar in het gras zittende vrouwtjes. Soms worden parende vlinders aangetroffen met de achterlijven aan elkaar, waarbij het mannetje bewegingloos met de kop naar beneden hangt.

Slawortelboorder

Verspreiding in Nederland

Slawortelboorder

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Slawortelboorder

Rups: augustus-april. De rups, die onder de grond leeft en zich voedt met wortels en (ondergrondse) stengeldelen, overwintert enkele malen en verpopt zich in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: ♂ 11-16 mm, ♀ 15-20 mm. De vleugeltekening van het mannetje varieert sterk in grootte en intensiteit. De kleur varieert van witachtig tot lichtbruin of grijs; geheel effen gekleurde exemplaren komen ook voor. De brokkelige witte banden raken elkaar, indien aanwezig, vlak bij de binnenrand van de vleugel en vormen zo een omgekeerde V. Het vrouwtje is groter en de voorvleugel is in het algemeen minder contrastrijk getekend en vaak effen grijs gekleurd.

Kenmerken rups

Tot 38 mm; lang en slank; lichaam geelachtig wit met onduidelijke, bleek geelachtig bruine vlekken; nek- en anaalschild op resp. segment een en dertien geelachtig bruin; kop glanzend roodachtig bruin.

Gelijkende soorten vlinder

Het mannetje van de oranje wortelboorder (Triodia sylvina) heeft een bredere en helderder gekleurde voorvleugel; de smalle banden van de witte omgekeerde V raken elkaar niet. Het vrouwtje van de oranje wortelboorder is bruiner en heeft een grijze tot grijswitte tekening. Zie ook de heidewortelboorder (Phymatopus hecta). Let bij twijfel ook op de vliegtijd.

Gelijkende soorten rups

Oranje wortelboorder (Triodia sylvina), gemarmerde wortelboorder (Korscheltellus fusconebulosa), heidewortelboorder (Phymatopus hecta) en hopwortelboorder (Hepialus humuli).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral in het westen en het midden van het land voor; ook daarbuiten af en toe een waarneming.

België

Zeldzaam in het hele land. Recente meldingen uit alle provincies, maar vooral gezien in Zuid-West-Vlaanderen, Oost-Brabant, Namen en Luxemburg. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Spanje tot Centraal-Azië en van Zuid-Scandinavië tot Sicilië, Griekenland en Klein-Azië. Ook in Engeland, maar niet op Corsica, Sardinië en Kreta.

Habitat

Open graslanden, heiden, moerassen en grazige bospaden; ook tuinen en wegbermen in stedelijke omgeving.

Waardplant

Bospaden

Graslanden

Heiden

Moerassen

Stedelijke omgeving

Tuinen

Wegbermen

Planten

Benaming

  • Engelse naam Common Swift
  • Duitse naam Kleiner Hopfen-Wurzelbohrer
  • Franse naam le Louvette
  • Oud Nederlandse naam grauwe wortelboorder
    kleine hopvlinder
    kleine hopwortelboorder
  • Synoniemen Hepialus lupulinus
    Hepialus lupulina
    Korscheltellus lupulinus

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De rups van een wortelboorder boort gangen in de wortels van de waardplant. De slawortelboorder is soms schadelijk in de tuinbouw o.m. op sla. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
lupulina: Humulus lupulinus is hop: Linnaeus gebruikte deze naam om de verbondenheid met H. humuli aan te duiden; hij had onvoldoende inzicht in de waardplanten.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden