Gevoelig (voorlopige rode lijst)

Spardwergspanner

Eupithecia abietaria

Vliegtijd & gedrag

Half mei-half juli in één generatie. De vlinders komen op licht en rusten overdag op de waardplant.

Spardwergspanner

Verspreiding in Nederland

Spardwergspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Spardwergspanner

Rups: eind juni-half oktober. De rups leeft van de onrijpe zaden in de nog groene kegels van de waardplant. Vaak zitten de rupsen hoog in de boom met meerdere tegelijk in een sparrenkegel; ze produceren roodachtig bruine klontjes uitwerpselen die soms hangend aan de kegels te zien zijn. De soort overwintert als pop in een losse cocon in de strooisellaag.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 11-15 mm. Een van de grootste van de Eupithecia-soorten die in Nederland voorkomen en daaraan meestal duidelijk te herkennen; soms komen echter kleinere exemplaren voor. De voorvleugel is vrij breed en heeft een duidelijke zwarte middenstip. De centrale dwarslijnen zijn zwart afgezet, vooral langs de voorrand, en vormen daar vaak twee zwarte vlekken; de vlek bij de binnenste dwarslijn vloeit vaak samen met de middenstip tot een grote, dikke zwarte balk. Zowel in het wortelveld als in het zoomveld bevindt zich een bruine dwarsband; het achterlijf heeft aan de basis eveneens een bruine band. Er is enige variatie in tekening.

Kenmerken rups

20-22 mm. Lijf flets rozeachtig met een zichtbare donkerder rugader, een bruine kop en een donkerbruine nekplaat. Op rug en flanken een paar kleine grijsachtige wratjes.

Gelijkende soorten vlinder

De gallendwergspanner (E. analoga) heeft langere palpen en een zwakkere, minder getande golflijn. De fijnspardwergspanner (E. tantillaria) is kleiner en mist de bruine dwarsbanden.

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Komt verspreid over het land lokaal voor op de zandgronden. RL: gevoelig.

België

In Vlaanderen zeer zeldzaam, met enkele recente waarnemingen in Limburg, Antwerpen en Oost-Brabant. In Wallonië wijdverbreid en lokaal vrij algemeen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

De Britse eilanden en Frankrijk in het westen, via Midden- en Oost-Europa tot Oost-Azië; in het noorden tot Fins Lapland, in het zuiden tot de noorkant van de Middellandse Zee, Italië en de Balkan.

Habitat

Naaldbossen en andere plaatsen met naaldbomen.

Waardplant

Naaldbossen

Planten

Spar en andere naaldbomen.

Waardplant

Den

Spar

Zilverspar

Benaming

  • Engelse naam Cloaked Pug
  • Duitse naam Fichtenzapfen-Blütenspanner
  • Franse naam l’Eupithécie du sapin
    la Phalène de la pomme de sapin
  • Synoniemen Eupithecia bilunulata
    Eupithecia pini
    Eupithecia strobilata
    Eupithecia togata
    Tephroclystia togata
    Tephroclystia abietaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.De rups van deze dwergspanner leeft op spar en andere naaldbomen. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.Abietaria: Picea abies is fijnspar; de rups leeft in de kegels.

Auteursnaam en jaartal
(Goeze, 1781)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden