Spiegeldikkopje

Heteropterus morpheus

spiegeldikkopje

Vliegtijd & gedrag

Eind juni-begin augustus in één generatie. De vlinders hebben een opvallende, merkwaardig 'huppelende' vlucht. De vrouwtjes besteden veel tijd aan zonnen en het drinken van nectar. Belangrijke nectarplanten zijn onder andere grote kattenstaart, kale jonker en braam. De mannetjes zijn vaak patrouillerend langs bospaden aan te treffen. De uiterste vliegdata zijn 11 juni en 31 augustus. Opvallend is dat de vlinders van de Gelderse populatie gemiddeld twee weken eerder vliegen dan die in Brabant en Limburg.

Verspreiding

Levenscyclus

Spiegeldikkopje

Rups: eind juli-eind juni. De rups maakt een schuilplaats door een aantal grasbladeren als een tuitje bij elkaar te spinnen en overwintert als bijna volgroeide rups. De verpopping vindt plaats onder twee spinseldraden op een blad van de waardplant. De soort overwintert als halfvolgroeide rups. ei-afzetDe eitjes worden uitsluitend afgezet op jonge, nog niet geheel volgroeide bladeren. De meeste eitjes worden in de vroege middag gelegd. Een vrouwtje dat op zoek is naar een geschikte afzetplaats, vliegt op minder dan een halve meter boven de vegetatie en landt af en toe op een blad van een waardplant. Indien ze het betreffende blad geschikt acht, loopt ze een klein stukje omlaag om aan de bovenzijde één, soms twee of drie eitjes af te zetten.rups en verpoppingDe jonge rups eet eerst de eischaal op en kruipt vervolgens naar een jong blad. Daarvan wordt de top tot een kokertje samengesponnen waar de rups zich overdag in verschuilt. Aanvankelijk eet de rups van het bovenste deel van het kokertje, daarna eet hij van het erondergelegen gedeelte. Als het blad op is, verhuist de rups naar een ander mals blad en bouwt opnieuw een kokertje. De rups blijft in het najaar lang actief en gaat pas eind oktober overwinteren. Hiertoe bouwt hij een hibernaculum door diverse bladeren op 20 tot 50 cm hoogte samen te spinnen. De binnenzijde wordt met een spinsellaagje bekleed. Pas eind april, begin mei verlaat de rups dit onderkomen. Dan spint hij wederom een kokertje aan de top van een grasspriet en verhuist als er geen eetbare delen meer aan de betreffende spriet zitten. Vanaf eind mei worden geen nieuwe kokertjes gemaakt en leeft de rups vrij op de plant. Voor de verpopping spint hij twee draden over de breedte van een blad, kruipt hieronder en verpopt aldaar. Doordat de pop dikker is dan de rups, zit het blad strak om de pop.vlindersVanaf begin juli verschijnen de vlinders. De vrouwtjes zonnen meer dan de mannetjes en drinken geregeld nectar. Belangrijke nectarplanten zijn grote kattenstaart, gewone dophei, kale jonker en braam. De mannetjes patrouilleren veel en vliegen daarbij op en neer langs bospaden of maken vluchten langs ruigten of boven meer open gebieden. Vrijwel alle passerende vlinders en veel andere soorten insecten worden achtervolgd. De dichtheid op de vliegplaatsen is doorgaans hoog tot zeer hoog, zo'n 16 tot 260 individuen per hectare.

Ei-afzet

Cocon

Verspreiding

Het spiegeldikkopje komt voor van West-Frankrijk tot Oost-Azië en van Zuid-Scandinavië tot Noord-Spanje en Midden-Italië.

Benaming

  • Engelse naam Large Chequered Skipper
  • Duitse naam Finsterling
    Spiegelfleck-Dickkopf
    Wolfmilchschwärmer
  • Franse naam Le Miroir
  • Oud Nederlandse naam morfeusvlinder
    spiegeltje
    spiegelvlekdikkopje
    spiegelvlekvlinder
  • Synoniemen Heteropterus minutus
    Steropes aracinthus
    Steropes aracynthus
    Cyclopides steropes

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam

Toelichting wetenschappelijke naam
Heteropterus: heteros is anders, afwijkend en pteron is vleugel. Uitzonderlijk brede vleugels, afwijkend van de andere dikkopjes.morpheus: Morpheus is de god van de dromen en die ervaren was in het imiteren van de mens en zijn manier van doen.

Auteursnaam en jaartal
(Pallas, 1771)

Trends

Onderstaande diagrammen tonen de veranderingen van de talrijkheid in de loop van de tijd. De gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk Meetnet Vlinders (CBS / De Vlinderstichting) en de Nationale Databank Flora en Fauna.

Herkenning

Voorvleugellengte: 15-18 mm. De onderkant van de achtervleugel heeft grote, donker gerande, witte vlekken, de 'spiegels'. Bij het mannetje heeft de bovenkant van de voorvleugel slechts drie of vier kleine, gele vlekken bij de punt. Deze vlekken zijn bij het vrouwtje duidelijk groter.

Habitat

De Vlinderstichting beschermt al 40 jaar vlinders en libellen. Wij vinden dat zij overal waar ze in de natuur thuis horen ook daadwerkelijk moeten voorkomen.

Bospaden

Bosranden

Broekbossen

Hakhout

Hoogveen

Planten

Duinriet

Kortsteel

Pijpenstrootje

Riet

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden