Springzaadbandspanner

Xanthorhoe biriviata

Vliegtijd & gedrag

Eind maart-begin september in twee generaties. De vlinders vliegen vanaf laat in de middag tot in de schemering en komen op licht.

Springzaadbandspanner

Verspreiding in Nederland

Springzaadbandspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Springzaadbandspanner

Rups: juni-september. De soort overwintert als pop.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-14 mm. Te onderscheiden van verwante soorten door de vorm en de kleur van de middenband. De band is over het geheel genomen vrij regelmatig van vorm; de buitenrand heeft echter een markant puntig uitsteeksel. De kleur van de middenband is een combinatie van egaal zwart, bruin en donkergrijs. De voorjaarsgeneratie is tamelijk licht gekleurd met een lichtbruin tint. Over de voorvleugel loopt een duidelijke witte band aan de buitenzijde van de middenband en in het wortelveld zijn meerdere bruine bandjes te zien. De zomergeneratie is doorgaans donkerder gekleurd en mist de witte band.

Gelijkende soorten vlinder

De eerste generatie van de gewone bandspanner (Epirrhoe alternata) is grijzer van kleur, de band in het wortelveld is niet lichtbruin en over de achtervleugel lopen net zulke krachtige banden als over de voorvleugel. De scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en de bosbandspanner (Epirrhoe rivata)vertonen een zekere overeenkomst met de voorjaarsgeneratie, maar vliegen later in het jaar. De middenband van de vierbandspanner (X. ferrugata) heeft geen sterke kleurschakering en de randen van deze band zijn veel meer gegolfd. Zie ook de grote vierbandspanner (X. quadrifasiata).

Gelijkende soorten rups

Koolbandspanner (Xanthorhoe designata), bruine vierbandspanner (Xanthorhoe spadicearia), vierbandspanner (Xanthorhoe ferrugata), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), zwartbandspanner (Xanthorhoe fluctuata), scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Een soort die verspreid over het land voorkomt in vochtige, bosachtige gebieden; plaatselijk soms algemeen. RL: niet bedreigd.

België

In Vlaanderen zeldzaam, maar wijdverbreid. In Wallonië verspreide vindplaatsen ten zuiden van Samber en Maas. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Frankrijk, de Britse eilanden, Midden- en Oost-Europa tot Oost-Azië (ssp. angularia Leech 1897); in het noorden tot Midden-Scandinavië, in het zuiden: Spanje, Italië en de Balkanlanden tot Kazachstan.

Habitat

Natte weilanden met bomen, vochtige graslanden, vochtige bossen en paden langs kanalen of rivieren.

Waardplant

Bospaden

Graslanden

Rivieroevers

Vochtige loofbossen

Weilanden

Planten

Groot springzaad, klein springzaad en reuzenbalsemien.

Waardplant

Springzaad

Benaming

  • Engelse naam Balsam Carpet
  • Duitse naam Springkraut-Blattspanner
  • Franse naam la Larentie des impatientes
  • Synoniemen Cidaria biriviata
    Cidaria pomoeriaria
    Xanthorhoe pomoeriaria
    Larentia pomoeriaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.Waardplanten van deze bandspanner behoren alle tot de springzaadachtigen. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Xanthorhoe: xanthos is geel en rhoe is een stroom, een rivier; verwijzend naar de gelige kronkellijnen die een aantal soorten van dit genus kenmerken.biriviata: bi is twee en rivus is een stroom, een beekje; wijzend op de twee kronkellijnen op de voorvleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Borkhausen, 1794)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden