Bedreigd (voorlopige rode lijst)

Vale duinrietboorder

Photedes extrema

Vliegtijd & gedrag

Begin mei-begin juli in één generatie; latere waarnemingen berusten waarschijnlijk op verwarring met Chortodes fluxa. De vlinders zijn actief vanaf de schemering en komen op licht; ook laat in de nacht en tegen zonsopkomst. Soms worden ze rustend op de waardplant aangetroffen.

Vale duinrietboorder

Verspreiding in Nederland

Vale duinrietboorder

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Vale duinrietboorder

Rups: augustus-mei. Meteen na het uitkomen kruipt de rups in een stengel van de waardplant en eet daarna meerdere halmen uit. De soort overwintert als halfvolgroeide rups onder in een stengel. De verpopping vindt plaats in een stevige cocon tussen de bladeren onder aan de waardplant.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 11-13 mm. De witachtige tot strokleurige voorvleugel heeft een gelijkmatig uiterlijk, waarop met name de buitenste dwarslijn duidelijk zichtbaar is als een sterk gebogen rij donkere stippen of streepjes. De niervlek is hooguit vaag zichtbaar. De achtervleugel is grijs.

Gelijkende soorten vlinder

De voorvleugel van de gele duinrietboorder (P. fluxa) is verdonkerd óp de aderen, terwijl de voorvleugel van de vale duinrietboorder verdonkerd is tússen de aderen; bovendien begint de gele duinrietboorder over het algemeen pas te vliegen als de vale duinrietboorder uitgevlogen is. Ook is bij de gele duinrietboorder de niervlek doorgaans beter zichtbaar, met name door een grijze vlek langs de rand van de binnenste lob, en is de rij stippen waaruit de buitenste dwarslijn bestaat zwakker. Bij de zeggeboorder (Denticucullus pygmina) loopt over het midden van de vleugel langs de hoofdader een duidelijke donkergrijze of bruine veeg van waaruit diverse donkere strepen langs de aders het zoomveld in lopen.

Gelijkende soorten rups

Zandhalmuiltje (Mesoligia furuncula), bochtige smele-uil (Photedes minima), zandhaverboorder (Longalatedes elymi), gele duinrietboorder (Photedes fluxa), zeggeboorder (Denticucullus pygmina), russenuil (Coenobia rufa) en herfst-rietboorder (Rhizedra lutosa). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Een soort die vooral voorkomt in de duinen en elders langs de kust. RL: bedreigd.

België

Vrij zeldzaam, maar lokaal algemeen in de kuststreek; zeldzaam in het binnenland met concentraties aan vindplaatsen rondom Antwerpen, Mechelen en Brussel. Elders zeer zeldzaam. In Wallonië lokaal, met recente waarnemingen in Luik en Namen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Alleen in het centrale deel van Europa: Zuid- en Midden-Engeland, Noordoost-Frankrijk (naar het zuiden tot Parijs), de Benelux, Duitsland, zuidelijk tot in het Midden- en Oberrheingebied en in het noordelijke Alpenvoorland, in Zwitserland bij Basel, oostelijk Oostenrijk, Slovenië, Zuid-Hongarije, Roemenië en Bulgarije. Naar het noorden tot Denemarken, Zuid- en Midden-Zweden, Zuid-Finland en Königsberg. Noord- en Midden-Azië tot in Mongolië.

Habitat

De iets drogere delen van moerassen of andere moerasachtige gebieden en duinen.

Waardplant

Duinen

Moerassen

Planten

Duinriet en hennegras.

Waardplant

Duinriet

Benaming

  • Engelse naam Concolorous
  • Duitse naam Weissgraue Sumpfgraseule
  • Franse naam la Nonagrie fauve
  • Synoniemen Photedes extrema
    Arenostola extrema
    Tapinostola extrema
    Chortodes extrema

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De rupsen van de rietboorders leven in rietstengels.P. fluxa en P. extrema zijn beide gespecialiseerd op duinriet. Fluxa is geler dan extrema en extrema is valer dan fluxa. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
extrema: extremus is een uiterste, een grootste of een kleinste dus. Hier de laatste betekenis. Dezelfde situatie als bij P. minima. Hübner beschreef de soort in Noctua en daarin was hij evenals minima een van de kleinste.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1809)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden