Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Valeriaandwergspanner

Eupithecia valerianata

Vliegtijd & gedrag

Half april-begin augustus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en rusten vaak op bloemen.

Valeriaandwergspanner

Verspreiding in Nederland

Valeriaandwergspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Valeriaandwergspanner

Rups: juni-begin september. De rups zit vaak onbeschut op de bloeiwijze van de waardplant. De jonge rups eet van de bloemen, de volgroeide rups van de jonge vruchten van de waardplant. De soort overwintert als pop in de strooisellaag.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 8-10 mm. Het opvallendste kenmerk van deze grijze of bruinachtige grijze, zwak getekende dwergspanner is de zigzaggende witte golflijn die zich in de binnenrandhoek verbreedt tot een opvallende witte vlek; bij sommige vlinders is de golflijn gereduceerd tot een rij witte stippen. De langwerpige middenstip is meestal vaag of zelfs afwezig. De fijne dwarslijnen zijn vaak zwak geaccentueerd. Ook de achtervleugel heeft een witte vlek in de binnenrandhoek.

Kenmerken rups

20-22 mm. Lijf fletsgroen met opduidelijke dunne grijsachtig groene lijnen op de rug en subdorsaal.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone dwergspanner (E. vulgata) is groter en bruiner met een ruwere tekening en een ronde middenstip. Zie ook de bosrankdwergspanner (E. haworthiata) en de hengeldwergspanner (E. plumbeolata).

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt verspreid over het hele land voor; op sommige vliegplaatsen talrijk. RL: kwetsbaar.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Verspreide vindplaatsen in de Kempen, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen. In Wallonië recent waargenomen in alle provincies, maar lokaal. De soort staat als Kwetsbaar op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Frankrijk en de Britse eilanden via Midden-Europa tot Rusland; in het noorden tot Noord-Scandinavië naar het zuiden tot de zuidrand van de Alpen. Naar het zuidoosten tot Noord-Iran.

Habitat

Vooral moerassen en andere natte open gebieden; soms vochtige bossen en plaatsen op iets drogere grond.

Waardplant

Moerassen

Vochtige loofbossen

Planten

Echte valeriaan.

Waardplant

Valeriaan

Benaming

  • Engelse naam Valerian Pug
  • Duitse naam Baldrian-Blütenspanner
  • Franse naam l’Eupithécie de la valériane
  • Synoniemen Tephroclystia valerianata
    Eupithecia valerianaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.Echte valeriaan is de waardplant van deze dwergspanner. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.Valerianata: Valeriana officinalis is echte valeriaan, de voedselplant van de rups.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1813)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden