Ernstig bedreigd (voorlopige rode lijst)

Variabele silene-uil

Hadena perplexa

Vliegtijd & gedrag

Begin mei-eind augustus in twee generaties. De vlinders komen op licht en bezoeken bloemen zoals die van spoorbloem, valse salie en silene. Overdag rusten ze vaak tegen verticale oppervlakken.

Variabele silene-uil

Verspreiding in Nederland

Variabele silene-uil

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Variabele silene-uil

Rups: juni-september. De jonge rups leeft in de zaaddozen van de waardplant; grotere rupsen foerageren alleen ´s nachts en verlaten overdag de waardplant om zich dicht bij de grond te verbergen. De soort overwintert als pop in een cocon in de grond.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-15 mm. Een zeer variabele uil met een vaak bont geschakeerde tekening op de relatief brede voorvleugel; de rechte voorrand en de afgeronde achterrand van de vleugel vormen samen een vrij scherpe hoek. Vaste kenmerken zijn de pijlvlekken aan de binnenzijde van de golflijn en de donker omlijnde tapvlek in het middenveld. De grondkleur varieert van witachtig via strokleurig of geelachtig bruin tot matbruin. Lichte exemplaren zijn vaak tamelijk gelijkmatig gekleurd en meestal zwakker getekend dan donkere exemplaren. De meeste vlinders hebben echter een duidelijke tekening, waarin de normaal gevormde ringvlek en niervlek goed zichtbaar zijn. De achtervleugel is zandkleurig, bruinachtig of grijsachtig van kleur met een zwakke donkere zoom.

Gelijkende soorten vlinder

De duinworteluil (Agrotis ripae) heeft een langere en smallere voorvleugel, de uilvlekken zijn minder uitgesproken en de zijdeachtig witte achtervleugel heeft soms wel een donkere adering maar nooit een donkere zoom. De gewone silene-uil (H. bicruris) is gemiddeld groter, heeft een minder spitse voorvleugel en de niervlek en de ringvlek vormen samen bijna een V. Zie ook de oorsilene-uil (H. irregularis).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die verspreid over het land slechts af en toe wordt waargenomen. RL: ernstig bedreigd.

België

Zeer zeldzaam. Recent enkel waargenomen in Luik. Vroeger ook bekend uit Antwerpen, Brabant, Namen en Luxemburg. De soort staat als Regionaal Uitgestorven op de Rode Lijst Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Noord-Afrika (Marokko, Algerije), het Iberisch schiereiland en alle landen van Europa tot Siberië. In het westen tot Ierland en Engeland, in het noorden tot Zuid-Scandinavië. In het zuiden het Middellandse Zeegebied, Klein-Azië en Voor-Azië van Jordanië, Iran, Afghanistan (ssp. paghmana Brandt, 1947) tot Kasmier (ssp. plantei Hacket, 1992).

Habitat

Droge open grond, waaronder (kalk)graslanden en akkerranden.

Waardplant

Akkerranden

Kalkgraslanden

Planten

Diverse soorten silene; met name blaassilene.

Waardplant

Silene

Benaming

  • Engelse naam Tawny Shears
  • Duitse naam Leimkraut-Nelkeneule
  • Franse naam la Noctuelle carpophage
  • Synoniemen Anepia perplexa
    Hadena carpophaga
    Dianthoecia carpophaga
    Hadena lepida

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Meerdere silene-soorten zijn waardplant voor deze soort.Variabel is deze soort zeker; de nachtvlindergids toont zes varianten en Skinner zelfs tien. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Hadena: hades is de onderwereld. Schrank vertaald ‘Trübeule’ met ‘moping owl’ (kniezende uil). Deze naam had aanvankelijk de status van een familienaam.perplexa: perplexus is verwarrend. Wijzend op de ingewikkeldheid van het patroon op de voorvleugels; dat is waarschijnlijker dan de verwarring door de vele locale vormen, want die werden aanvankelijk als aparte soorten opgevat.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden