Vliegtijd & gedrag
Half juni-eind september in één generatie. De vlinders zitten overdag tussen de vegetatie verscholen en bezoeken ´s nachts helmgras en bloemen van onder andere kruiskruid en struikhei. Ze komen op smeer en op licht.
- Ga direct naar
- Levenscyclus
- Herkenning
- Foto's
- Habitat & Waardplanten
Verspreiding in Nederland
Trends
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Levenscyclus
Variabele worteluil
Rups: september-juni. De rupsen foerageren ´s nachts en verbergen zich overdag in de grond vlak bij de waardplant. De verpopping vindt plaats in een ovale cocon diep in de grond. De soort overwintert als jonge rups.
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 14-18 mm. Een zeer variabele soort. De grondkleur van de voorvleugel varieert van strokleurig met wit tot donkergrijs met bruin; vaak is er een zandkleurige tint aanwezig. De voorvleugel heeft meestal een lichte strook langs de voorrand met daarnaast een donker, soms zwart wigvormig vlak dat vaak begrensd wordt door een wit bestoven ader. Tussen de grote vervormde niervlek en de achterrand van de vleugel is een vage band zichtbaar.
Gelijkende soorten vlinder
De graanworteluil (E. tritici) heeft vaak, en de bonte worteluil (Agrotis vestigialis) heeft altijd, opvallende pijlvlekken in het zoomveld. De rookkleurige worteluil (E. nigricans) is over het algemeen donkerder en mist de wit bestoven ader op de voorvleugel. De duinworteluil (Agrotis ripae) heeft de vleugels in rusthouding minder over elkaar gevouwen en heeft een kleinere niervlek.
Gelijkende soorten rups
Zwartvlakworteluil (Euxoa obelisca), graanworteluil (Euxoa tritici), rookkleurige worteluil (Euxoa nigricans), witvlekworteluil (Euxoa lidia), grijze worteluil (Agrotis cinerea), bonte worteluil (Agrotis vestigialis), puta-uil (Agrotis puta), gewone velduil (Agrotis segetum), grote worteluil (Agrotis ipsilon), geoogde worteluil (Agrotis clavis), duinworteluil (Agrotis ripae) en gewone worteluil (Agrotis exclamationis).Let op: de rupsen van de Euxoa- en de Agrotis-soorten zijn erg moeilijk uit elkaar te houden.N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Foto's
Vlinder
Verspreiding
Zeldzaamheid
Vrij zeldzaam. Komt vooral voor in de kustprovincies en dan met name in de duinen; lokaal op de zandgronden in het binnenland. RL: bedreigd.
België
Zeldzaam, maar lokaal vrij algemeen aan de kust; vroeger ook langs de Schelde in Oost-Vlaanderen en Antwerpen, maar daar recent niet meer gezien. Ontbreekt in Wallonië. De soort staat als Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Heeft in Europa een voorkeur voor de kustgebieden, maar vliegt in het oostelijk deel van het verspreidingsgebied in het binnenland. Verbreid in noordelijk Midden-Europa vanaf Ierland en Engeland in een brede band van Noord-Frankrijk tot aan Midden-Noorwegen oostwaarts via voormalig Rusland tot aan Centraal-Siberië, Mongolië en Tibet. Ook bekend van Afghanistan.
 1, Guust de Vries.webp "11340087 veldhondstong (Cynoglossum officinale) 1, Guust de Vries.JPG")
 3, Guust de Vries.webp "23090036 kluwenhoornbloem (Cerastium glomeratum) 3, Guust de Vries.JPG")
 2, Guust de Vries.webp "23090088 driekleurig viooltje (Viola tricolor) 2, Guust de Vries.JPG")
, Guust de Vries.webp "23090001 cipreswolfsmelk (Euphorbia cyparissias), Guust de Vries.JPG")
, Guust de Vries.webp "23090051 zeepostelein (Honckenya peploides), Guust de Vries.JPG")
