Kwetsbaar (voorlopige rode lijst)

Vroege blokspanner

Trichopteryx carpinata

Vliegtijd & gedrag

Half maart-half mei in één generatie. De vlinders rusten overdag op boomstammen of paaltjes. Ze vliegen vanaf de schemering, komen op licht en bezoeken wilgenkatjes.

Vroege blokspanner

Verspreiding in Nederland

Vroege blokspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Vroege blokspanner

Rups: mei-juli. De soort overwintert als pop.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-18 mm. Een erg variabele spanner, die echter goed te onderscheiden is van andere voorjaarssoorten. De brede, enigszins afgeronde voorvleugel (die van het mannetje is iets spitser dan die van het vrouwtje) is meestal lichtgrijs; soms donkerder of met een bruine of groene tint. Verse vlinders hebben langs de voorrand soms een duidelijke roze zweem. De centrale dwarsbanden zijn meestal vaag.

Kenmerken rups

Tot 23 mm; lichaam blauwachtig groen met smalle witte ringen tussen de segmenten; onder de spiracula een brede, crèmekleurige lengtestreep; anaalsegment opvallend gepunt, ook crèmekleurig; kop grijsachtig groen.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de lichte blokspanner (Lobophora halterata). Mannetjes van de kleine wintervlinder (Operophtera brumata) hebben rondere vleugels; de vliegtijd van beide soorten overlapt niet.

Gelijkende soorten rups

Ligusterblokspanner (Trichopteryx polycommata). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het land voor; vooral op de zandgronden. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen vrij algemeen ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel, zeldzamer in Oost-Vlaanderen en nagenoeg ontbrekend in West-Vlaanderen. Lokaal talrijk. In Wallonië wijdverbreid en algemeen. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Spanje, via Frankrijk en de Britse eilanden en via Midden- en Oost-Europa tot Siberië; in het noorden tot in Lapland; in het zuiden: van Corsica via Italië en de Balkan tot Noord-Kazachstan.

Habitat

Loofbossen, duinen, heiden met struweel en moerassen.

Waardplant

Duinen

Heiden

Loofbossen

Moerassen

Planten

Diverse loofbomen, waaronder berk, els, wilg en populier.

Waardplant

Berk

Els

Populier

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Early Tooth-striped
  • Duitse naam Hellgrauer Lappenspanner
  • Franse naam la Lobée
    la Phalène du charme
  • Synoniemen Lobophora carpinata
    Nothopteryx carpinata
    Lobophora lobulata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De blokspanners hebben donkere aders en dwarslijnen die samen op de voorvleugels een blokkenpatroon vormen.De vliegtijd van deze blokspanner is eind april al bijna voorbij. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Trichopteryx: trikhous is drie omvattend en pteron is vleugel; van de lob aan de achtervleugel van het mannetje die gezien wordt als derde vleugel.carpinata: Carpinus is het plantengeslacht haagbeuk, niet de meest in het oog springende waardplant.

Auteursnaam en jaartal
(Borkhausen, 1794)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden