Wingerdpijlstaart

Hippotion celerio

Vliegtijd & gedrag

In Afrika en in het Midden-Oosten vliegt deze soort het hele jaar door in vijf generaties. In Nederland zijn vlinders waargenomen van juni tot in december; dit zijn vrijwel altijd trekkers van de tweede of derde generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering, bezoeken bloemen van nectarplanten zoals kamperfoelie en komen op licht.

Wingerdpijlstaart

Verspreiding in Nederland

Wingerdpijlstaart

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Wingerdpijlstaart

Er zijn slechts drie rupsenvondsten bekend uit Nederland. De rups verpopt zich op of in de grond. De soort is niet in staat om in Nederland te overwinteren.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 33-35 mm. Het belangrijkste kenmerk van deze pijlstaart is de smalle, gebogen lichte baan met de zilverkleurige randen; deze baan loopt vanaf de binnenrand naar de vleugelpunt en eindigt daar spits. De twee buitenste aders zijn eveneens gedeeltelijk zilverwit gekleurd. Het roze veld op de achtervleugel wordt doorsneden door donkerbruine aders.

Kenmerken rups

Voor uiterlijk rups, zie de foto's hiernaast en in fotoalbum.

Gelijkende soorten vlinder

Bij de wolfsmelkpijlstaart (Hyles euphorbiae), de walstropijlstaart (H. gallii) en de gestreepte pijlstaart (H. livornica) is de baan over de voorvleugel nooit zilverwit, minder scherp, breder en altijd geelachtig of rozeachtig getint. Tevens ontbreken bij deze drie soorten de donkerbruine aders op het roze veld van de achtervleugel.

Gelijkende soorten rups

Groot avondrood (Deilephila elpenor) en klein avondrood (Deilephila porcellus).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Een trekvlinder waarvan slechts enkele recente waarnemingen bekend zijn; in 2006 is deze soort gezien op de Waddeneilanden Texel en Terschelling. De meest recente waarnemingen (2009, 2013, 2015) komen uit Zeeland.

België

Zeer zeldzaam. Een trekvlinder die niet jaarlijks wordt waargenomen. 8 waarnemingen in de periode 2009-2013. De soort is als trekvlinder geclasssicifeerd en daarmee niet opgenomen op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Evenals bij D. nerii strekt het areaal van H. celerio zich uit in Afrika ten noorden en zuiden van de Sahara en op de Canarische eilanden in het westen en via het zuidelijke Middellandse Zeegebied tot Voor-Indië. In West-, Midden- en Noord-Europa komt H. celerio alleen als zeldzame trekker in beeld.

Habitat

Vooral open gebieden.

Waardplant

Open landschappen algemeen

Planten

Walstro, wilgenroosje, fuchsia, wijnstok, wilde wingerd en zuring.

Waardplant

Wilde wingerd

Benaming

  • Engelse naam Silver-striped Hawk-moth
  • Duitse naam Grosser Weinschwärmer
  • Franse naam le Sphinx phoenix
  • Oud Nederlandse naam grote wijnstokpijlstaart
  • Synoniemen Chaerocampa celerio
    Deilephila celerio

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
De groepsnaam pijlstaart verwijst naar het bijzondere staartje of pijl op het laatste segment van de rups.Wilde wingerd is één van de waardplanten van deze pijlstaart. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Hippotion: Hippotion was een prins die aan de kant van de Grieken meevocht in de Trojaanse oorlog.celerio: Linnaeus schreef celerio met een hoofdletter en zou dus met een eigen naam te maken hebben. Celerio kan de naam van een Homerische held zijn of van een god zoals Hermes.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden