Zwartvlekdwergspanner

Eupithecia centaureata

Vliegtijd & gedrag

Half april-begin november in twee, soms drie generaties. De vlinders komen op licht. Overdag zijn ze rustend te vinden op paaltjes, muren of ramen; wanneer ze verstoord worden verbergen ze zich onder bladeren.

Zwartvlekdwergspanner

Verspreiding in Nederland

Zwartvlekdwergspanner

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Zwartvlekdwergspanner

Rups: mei-december. Rupsen van de eerste generatie (mei-juli) worden veel minder vaak gezien dan die van de tweede generatie (vanaf augustus). Ze leven op de bloeiwijze van de waardplant. De soort overwintert als pop in de strooisellaag.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 10-12 mm. De enige overwegend witte dwergspanner met slechts één grote blauwachtig grijze of zwartachtige vlek langs de voorrand van de voorvleugel; vaak is deze vlek verbonden met de middenstip. Er is enige variatie. Soms is de vlek langs de voorrand onduidelijk en staat de middenstip geïsoleerd; soms is de grondkleur meer grijsachtig.

Kenmerken rups

21-23 mm. Lijfkleur is buitengewoon variabel, met als basis groen, bruin of grijs en gewoonlijk met roodachtige, bruine of grijze ruglijn en dikwijls met nog meer tekening op rug en flanken.

Gelijkende soorten vlinder

De witvlakdwergspanner (E. succenturiata) is groter en heeft een andere vleugelvorm; bovendien is de gehele voorrand donker. Zie ook de gemarmerde dwergspanner (E. irriguata).

Gelijkende soorten rups

Heidedwergspanner (Eupithecia satyrata), egale dwergspanner (Eupithecia absinthiata), schermbloemdwergspanner (Eupithecia tripunctaria), smalvleugeldwergspanner (Eupithecia nanata), jeneverbesdwergspanner (Eupithecia pusillata), v-dwergspanner (Chloroclystis v-ata), zwartkamdwergspanner (Gymnoscelis rufifasciata) guldenroededwergspanner (Eupithecia virgaureata), voorjaarsdwergspanner (Eupithecia abbreviata), eikendwergspanner (Eupithecia dodoneata), vingerhoedskruiddwergspanner (Eupithecia pulchellata) en beverneldwergspanner (Eupithecia pimpinellata). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

De Britse eilanden en de Hebriden, Noord-Afrika en Klein-Azië. In Finland en Zweden tot plm de 66e breedtegraad. Verdere verbreiding via de Baltische staten, Polen, Rusland en Siberië tot in Mongolië.

Habitat

Struwelen, wegbermen, kwelders, schorren en slikken, open bossen en tuinen.

Waardplant

Bossen

Kwelders/schorren/slikken

Struwelen

Tuinen

Wegbermen

Planten

Diverse kruidachtige planten waaronder koninginnenkruid, duizendblad, engelwortel, wilde averuit, pastinaak, jakobskruiskruid, guldenroede en bijvoet.

Waardplant

Bijvoet

Duizendblad

Engelwortel

Guldenroede

Jakobskruiskruid

Koninginnekruid

Pastinaak

Wederik

Benaming

  • Engelse naam Lime-speck Pug
  • Duitse naam Weisser Blütenspanner
  • Franse naam l’Eupithécie à tirets
  • Oud Nederlandse naam centaureaspanner
    duizendguldenkruidvlindertje
  • Synoniemen Tephroclystia centaureata
    Eupithecia oblongata
    Tephroclystia oblongata

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.Door de grote zwarte vlek op de voorvleugel is deze dwergspanner makkelijk herkenbaar. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.Centaureata: Centaurea is het plantengeslacht duizendguldenkruid waar ook enige van de vele voedselplanten toe behoren.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden