Bosbesbruintje

Macaria brunneata

Vliegtijd & gedrag

Eind mei-eind juli in één generatie. De mannetjes vliegen overdag boven de waardplant vanaf vlak voor het middaguur tot aan het eind van de middag. Ze zijn gemakkelijk te verstoren uit de vegetatie, ook op bewolkte dagen. Ze komen goed op licht.

Bosbesbruintje

Verspreiding in Nederland

Bosbesbruintje

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Bosbesbruintje

Rups: april-juni. De rupsen zijn vooral in mei te vinden in de toppen van bosbes tussen samengesponnen bladeren. De rups verpopt zich in de grond. De soort overwintert gewoonlijk als ei en mogelijk soms als pop.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 11-13 mm. Een goed herkenbare kleine oranjebruine spanner met in rust vlak liggende vleugels en tamelijk afgeronde vleugelpunten; zit soms ook met de vleugels dicht geklapt. Over de voorvleugel lopen vier donkere roodbruine lijnen en het mannetje heeft vaak een kleine centrale vlek. Het vrouwtje heeft een duidelijker tekening dan het mannetje en de vleugels zijn iets smaller en minder afgerond. De intensiteit van de kleur varieert en afgevlogen mannetjes zijn vaak bleek en zwak getekend.

Gelijkende soorten vlinder

De leverkleurige spanner (Euchoeca nebulata) is lichter van kleur en rust altijd met de vleugels dichtgeklapt.

Gelijkende soorten rups

Grote wintervlinder (Erannis defoliaria).N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Kan echter in sommige jaren zeer algemeen voorkomen op bepaalde plekken, vooral op de Veluwe. Komt vooral voor op de zandgronden, maar wordt in piekjaren ook daarbuiten waargenomen. RL: niet bedreigd.

België

In Vlaanderen wijdverbreid maar vrij zeldzaam. Populaties in de Kempen, lokaal in Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen. Zwerft goed en in sommige jaren algemeen in het hele land. In Wallonië wijdverbreid. De soort staat als Kwetsbaar op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

In Europa een verspreiding met hiaten; in het zuiden van de Pyreneeën via de Alpen tot de Karpaten. Noordelijker van Engeland via Midden- en Oost-Europa tot de Amoer en Kamtsjatka. In Oost-Azië ssp. sordida (Butler, 1881). Naar het noorden tot boven de poolcirkel. Ook in Noord-Amerika

Habitat

Oude dennen- en berkenbossen, met ondergroei van bosbes; ook berkenopslag en meer open gebieden. De soort heeft voorkeur voor weelderig groeiende bosbesvegetatie en is gevoelig voor overbegrazing.

Waardplant

Bospaden

Bosranden

Bossen

Gemengde bossen

Planten

In Nederland alleen bekend van (blauwe) bosbes; volgens sommige bronnen ook ratelpopulier en wilg.

Waardplant

Bosbes

Populier

Wilg

Benaming

  • Engelse naam Rannoch Looper
  • Duitse naam Waldmoorspanner
  • Franse naam la Fidonie du nerprun
  • Oud Nederlandse naam bruine bosbesspanner
  • Synoniemen Itame brunneata
    Semiothisa brunneata
    Fidonia brunneata
    Halia brunneata
    Thamnonoma brunneata
    Itame fulvaria
    Semiothisa fulvaria

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Dit is een kleine bruine spanner en bosbes is een belangrijke waardplant van deze soort. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
brunneata: brunneus is bruin, vanwege de grondkleur.

Auteursnaam en jaartal
(Thunberg, 1784)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden