Plakker

Lymantria dispar

Vliegtijd & gedrag

Half juni-eind augustus in één generatie. De mannetjes komen op licht, maar vliegen ook overdag. De vrouwtjes kunnen nauwelijks vliegen en blijven in de buurt van de cocon.

Plakker

Verspreiding in Nederland

Plakker

Trends

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd.De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben.Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld.De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar.Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Levenscyclus

Plakker

Rups: april-juni. Soms laat de jonge rups zich door middel van spindraden met de wind meevoeren en kan zich zo kilometers verspreiden. De rups verpopt zich in een spinsel tegen de schors, tussen de bladeren of in de strooisellaag. De soort overwintert als ei in legsels op de schors, een tak of een blad van de waardplant. De eieren worden afgedekt met haren van het achterlijf van het vrouwtje. Soms komen eitjes nog hetzelfde jaar uit, maar de uitgekomen rupsjes kunnen niet overwinteren. Mannelijke rupsen hebben 5 larvale stadia en vrouwelijke rupsen 6 larvale stadia (Leonard, 1966). Hierdoor worden vrouwelijke poppen en vlinders groter dan mannelijke.

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: ♂ 18-24 mm, ♀ 28-35 mm. Het mannetje heeft een brede donkere grijsbruine voorvleugel, soms met wat lichtere zones. Over de voorvleugel lopen enkele golvende donkere dwarslijnen. In het middenveld bevinden zich een zwartachtige middenstip en een zwarte, omgekeerde V-vormige vlek. Het roomwit gekleurde vrouwtje heeft een soortgelijke tekening als het mannetje; de dwarslijnen steken altijd duidelijk af. Het vrouwtje is groter en heeft een stomp achterlijf met een donkerbruin uiteinde.

Kenmerken rups

Tot 50 mm; lichaam licht okerkleurig met zwartachtig grijze spikkels en drie okerkleurige lengtestrepen over de rug; bruinachtige of zwartachtige haarborstels die op kleine, roodachtig, verheven wratjes staan ingeplant; segmenten één tot vijf elk met blauwe wratten op de rugzijde en de segmenten negen en tien elk met een verheven rode vlek op de rugzijde; kop licht okerkleurig met zwarte tekening.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de nonvlinder (L. monacha).

Foto's

Verspreiding

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het land voor; in de noordoostelijke provincies wordt deze soort duidelijk minder waargenomen.

België

Algemeen, vooral in Vlaanderen; minder algemeen ten zuiden van Samber en Maas. De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Noord-Afrika (de Middellandse Zeekust) en het Iberisch schiereiland via West-Europa, inclusief Engeland, en via Zuid- en Midden-Europa oostwaarts tot Japan. In het zuiden van het Middellandse Zeegebied tot Voor-Azië. Naar het noorden tot Zuid-Scandinavië. In Noord-Amerika werd L. dispar (vroeger ook bekend als Gypsy Moth) in 1868 geïmporteerd en is daar een invasieve soort die regelmatig een plaag vormt.

Habitat

Bossen, struwelen, parken en tuinen.

Waardplant

Bossen

Parken

Struwelen

Tuinen

Planten

Diverse loofbomen en naaldbomen (waaronder vaak op eik).

Waardplant

Robinia

Benaming

  • Engelse naam Spongy moth
  • Duitse naam Schwammspinner
  • Franse naam le Disparate
    le Bombyx disparate
    la Spongieuse
  • Oud Nederlandse naam hebreeuwse lettervlinder
    plakuil
    reschvlinder
    stamuil
  • Synoniemen Ocneria dispar
    Liparis dispar
    Gypsy Moth

Meer over de naam

Toelichting Nederlandse naam
Plakker is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in ‘Onze vlinders’.Het vrouwtje plakt haar eieren als een plakkaat tegen de schors van een boomstam. Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam
Lymantria: lumanter is een verkwister, een vernietiger, naar de pest-soorten zoals L. dispar, die in dit genus zijn opgenomen.dispar: dispar is niet eender, naar de sexuele dimorfie, het mannetje heeft een bruine grondkleur en het vrouwtje een witte. Er is ook grootteverschil maar Linnaeus vermeldt alleen de kleur.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Meer uit dezelfde familie

Doe mee aan de tuinvlindertelling

Heb je een vlinder of libel gespot? Meld het ons! Jouw waarnemingen zijn waardevol voor het behoud van deze insecten. Samen kunnen we hun populaties in kaart brengen en beschermen. Ga naar onze website en deel jouw observaties. Help mee aan het behoud van deze prachtige dieren en draag bij aan de wetenschap van de biodiversiteit.

Waarneming melden